۱۳۸۸ آذر ۵, پنجشنبه

حیزبه‌کان نایکه‌ن، ئه‌ی ئێمه‌ چی؟! چه‌ند وته‌یه‌کی حه‌ق و ڕه‌ق!




Ayub Rahmani
rahmayub@yahoo.de


پێش هه‌مو شتێک ڕێزم هه‌یه‌ بۆ تێکۆشان و خه‌باتی حیزبه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان و سری ڕێزم بۆ هه‌مو گیانبه‌ختکردوانی ڕێگای ڕزگاری کوردستان داده‌نه‌وێنم که‌ به‌شێکیان له‌ ڕیزی ئه‌م حیزبانه‌دا گیانیان به‌خشیوه‌ و کۆمه‌ڵێکیشیان له‌ پێناو خه‌بات و به‌رگری له‌ گه‌له‌ کۆیله‌ ڕاگیراوه‌که‌یان له‌ ناو سیاچاڵه‌کان و شه‌قامی شاره‌کان و گونده‌کانی کوردستان و له‌ زۆر گۆڕه‌پانی دیکه‌دا گیانی ئازیزیان پێشکه‌ش به‌ نه‌ته‌وه‌ و نیشتیمانه‌که‌یان کردووه‌، به‌م بۆنه‌وه‌ سری ڕێزم داده‌نه‌وێنم و تاجه‌ گوڵینه‌ پێشکه‌ش به‌ ڕۆحیان و گڵکۆی بێگه‌ردیان ئه‌که‌م. پاشان به‌ هه‌مو لایه‌ک ڕاده‌گه‌یه‌نم که‌ من ئه‌م وتانه‌ ته‌نیا وه‌ک کوردێک و نیشتیمانپه‌روه‌رێک که‌ دڵم بۆ ژانی گه‌له‌کم ژان ده‌کات ده‌نوسم و هه‌م ڕه‌خنه‌کانم و هه‌م پێشنیازه‌کانیشم ته‌نیا له‌ ڕوی دڵسۆزییه‌وه‌ن و هیچ ناخۆشبوونێکم له‌ حیزبه‌کان و کادر و ئه‌ندامان و ڕێبه‌رایه‌تیه‌کانیشیان نیه‌‌ و سنگم بۆ فیشه‌کی تۆڵه‌ی دواڕۆژیشیان ئاوه‌ڵه‌یه‌!!
ئه‌وه‌ ده‌چێت بۆ چه‌ندین ساڵه‌‌ که‌ خه‌ڵکی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان، بنه‌ماڵه‌کانی شه‌هیدان، ڕۆشنبیران، هونه‌رمه‌ندان، پێشمه‌رگه دێرینه‌‌کانی و به‌ گشتی ئه‌وه‌ی دڵی بۆ داهاتوی گه‌ل و نه‌ته‌وه‌که‌ی لێده‌دات، به‌ زمانی خۆش و نه‌رمونیان و گه‌لێک جاریش به‌ توڕه‌ییه‌وه‌ و به‌ ڕه‌خنه‌ گرتن له‌ حیزبه‌کان، داوایان لێ ده‌که‌ن که‌ برایینه‌ بیکه‌ن به‌ خاتری خوێنی شه‌هیدان یه‌ک بگرن و به‌ره‌ پێک بێنن. به‌ڵام وه‌ک ده‌بینین که‌ هیچکام له‌و سکاڵایانه‌ تا ئێستا هیچ ئاکامێکی ئه‌وتۆی لێ نه‌که‌وتۆته‌وه‌! ئه‌وه‌ی ڕاستی بێت، خه‌ڵکی کوردستان به‌ گشتی کاتێک داوایان له‌ حیزبه‌کان ده‌کرد که‌ یه‌ک بگرن یا خۆ به‌ره‌یه‌کی نیشتیمانی پێک بێنن که‌ حیزبه‌کان هێشتا حیزبی یه‌ک سه‌ر بوون و نه‌بوبون به‌ حیزبی دو یا چه‌ند سه‌ری! لێره‌ مه‌به‌ست له‌ سه‌ر، ئه‌ندامانی فه‌رمانده‌یی یا ڕێبه‌ری یا ده‌فته‌ر سیاسی و کۆمیته‌ ناوه‌ندی حیزبه‌کانه‌ که‌ به‌ دوا هه‌ر ئینشیعابێک حیزبی نوێ به‌ سه‌رکردایه‌تی نوێوه‌ دروست بووه و سه‌رێک به‌ سه‌ری حیزبه‌که‌یان زیاد بووه و به‌م پێیه‌ش موده‌عییانی سه‌رکرده‌ بوون و له‌ سه‌رکردایه‌تیدا مانه‌وه‌ش زیادی کردووه‌، که‌ دیاره‌ هه‌ر ئه‌م خاڵه‌ لاوازه‌ش یه‌کێکه‌ له‌ گه‌وره‌ترین به‌ربه‌سته‌کان‌ له‌ سه‌ر ڕێگای یه‌کگرتنه‌وه‌ی حیزبه‌کان و یه‌کگرتنه‌وه‌یانی هێنده‌یتر دژوارتر کردووه‌، بۆ ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌وه‌ی بوو به‌ ناوه‌ندی و چووه‌ سه‌رکردایه‌تی، ئیدی ناتوانێت ببێته‌وه‌ به‌ پێشمه‌رگه‌که‌ی جاران! به‌ داخه‌وه‌ ئه‌مه‌ زۆر ڕاسته و قسه‌ش زۆر هه‌ڵده‌گرێت، ئه‌گه‌ر وا نه‌بویایه‌، یه‌کگرتنه‌وه‌ی حیزبه‌کانیش که‌ خۆی له‌ خۆیدا دژواره‌، به‌ڵام هێنده‌ش دژوار نه‌ده‌بوو که‌ بگاته‌ نامومکینات!!‌‌
شایانی وتنه‌ که‌ خه‌ڵکی کوردستان که‌ هاوارییان به‌رز ببووه‌وه بۆ پێک هێنانی به‌ره‌ یا یه‌کگرتنی حیزبه‌کان‌، مه‌به‌ستییان‌ ته‌نیا نیشاندانی هه‌ست و دڵسۆزی خۆیان بووه‌ بۆ گه‌له‌که‌یان و هاوکات هێنده‌ش له‌و وه‌زعه‌ هه‌نۆکه‌ییه‌ که‌ کۆماری ئیسلامی بۆی دروست کردون بێزار و هیلاکن، بۆیه‌ هاواریان به‌رز بۆته‌وه‌ و داوا ده‌که‌ن که‌ حیزبه‌کان یه‌ک بگرن یا خۆ له‌ ده‌وری یه‌کتر کۆ ببنه‌وه‌ و هه‌ر هیچ نه‌بێت به‌ کۆمه‌ڵه‌ بڕیارگه‌لێک بگه‌ن و به‌ره‌یه‌کی نیشتیمانی‌ پێک بێنن. به‌ڵام‌ ئه‌گه‌ر ئێمه‌ به‌ ڕێئال و ڕاست و دروستی چاو له‌ بابه‌ت و ته‌وه‌ره‌که‌ بکه‌ین، ده‌زانین که‌ پێک هاتنی به‌ره‌ یا یه‌کگرتنه‌وه‌ی حیزبه‌کان، ئه‌گه‌ر ئه‌و خاڵه‌یش که‌ له‌ سه‌روتره‌وه‌ باسم لێ کرد، واته‌ زیاد بوونی سه‌ره‌کان، له‌ به‌ر چاو نگرین، دیسانیش یه‌کگرتنه‌وه‌ی حیزبه‌کان له‌ ئه‌مڕۆدا دژواره‌ و ته‌نانه‌ت ئه‌توانین بڵێین که‌ تا نیزیک نامومکیناتیش بۆته‌وه‌‌ و کاتێکیش قه‌زیه‌که‌ ده‌گاته‌ سه‌ر حیزبه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان، که‌ مێنتالیته‌ و کولتوری شه‌رقییان هه‌یه‌ و بنه‌مای ڕوسی و تا حه‌دێکیش عه‌شیره‌گه‌رایی و بنه‌ماڵه‌ چییه‌تی تێیاندا حاکمه‌ و ئه‌وجار تا ئێستاش هه‌رگیز ده‌سه‌ڵاتدار نه‌بوونه‌‌، هێنده‌ی تر دژوارتر ده‌بێته‌وه‌!! بۆ چی؟
ئه‌وانه‌ی که‌ حیزبایه‌تییان کردووه‌ و یا ڕۆژێک له‌ ڕۆژان سه‌ر به‌ ئایدیۆلۆژییه‌ک بووبن چاک ده‌زانن که‌ من چی ده‌ڵێم. ئێستاش وه‌رن با کڵاوی خۆمان بکه‌ینه‌ قازی و له‌ خۆمان بپرسین که‌ له‌ کوێی جیهان بیندراوه‌ که‌ حیزبێکی مارکسیستی ئۆڕتۆدۆکس، پێش ئه‌وه‌ی ئاڵ و گۆڕێکی ڕادیکاڵ له‌ خۆیدا پێک بێنێت، له‌ گه‌ڵ حیزبێکی بوڕژوازی که‌ ڕه‌قیبیه‌تی یه‌ک بگرێت و ئه‌مانه‌ هه‌ردوکیان له‌ گه‌ڵ حیزبێکی ئایینی و هه‌ر سێ حیزبه‌که‌ له‌ گه‌ڵ حیزبێکی لیبڕاڵ ببنه‌ یه‌ک حیزب؟ نه‌خێر بوونه‌ یه‌ک حیزب پێشکه‌ش، ئه‌مانه‌ چۆن ده‌توانن له‌ سه‌ر یه‌ک مێز پێکه‌وه‌ دابنیشن و لێک حاڵی ببن و تێگه‌یشتنیان بۆ یه‌ک هه‌بێت؟ ئه‌گه‌ر مارکسیستێکی ئۆڕتۆدۆکس تۆلێڕانس بۆ حیزبێکی بوڕژوازی یا ئایینی و ته‌نانه‌ت لیبڕاڵیش نیشان بدات، ئیتر ئه‌و حیزبه‌ ئۆڕتۆدۆکس نامێنێت و ده‌بێته‌ ڕویزیۆنیست و ئایینیه‌که‌ش ئایینی نامێنێت ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ کافره‌کان کۆ ببێته‌وه‌ و بوڕژواییه‌که‌ش که‌ ئه‌ربابه‌که‌ی لێی وه‌رناگرێت. له‌م ناوه‌دا ڕه‌نگه‌ لیبڕاڵه‌که‌ کێشه‌ی له‌ هه‌مویان که‌متر بێت، چونکو ماهییه‌تی هزره‌ فه‌لسه‌فی و سیاسییه‌که‌ی ئیزنی پێده‌دات له‌ گه‌ڵ ئه‌وانیتر دابنیشێت، به‌ڵام وه‌ک وتم هیچکام له‌وانیتر به‌ ئاسانی ناتوانن له‌ گه‌ڵ یه‌کتر له‌ سه‌ر مێزێک دابنیشن و به‌ یه‌ک نه‌زه‌ر بگه‌ن، مه‌گه‌ر پێشته‌ر هه‌ر کامه‌یان کۆنگره‌یه‌کیان به‌ستبێت و هه‌مو په‌یڕه‌و و پڕۆگرام و ئه‌ساسنامه‌کانیان گۆڕیبێت و له‌ پێشدا ئه‌ندامه‌کانیان ڕازی کردبێت و ئه‌م ئاڵ و گۆڕانه‌ش نه‌بوبێته‌ هۆی ئینشیعاباتێکی دیکه‌ تییایاندا! بێجگه‌ له‌مانه‌ هه‌مو سه‌رکرده‌کانیان ئاشت بوونه‌وه‌یه‌کی گشتیان له‌ ناو یه‌کتردا پێک هێنابێت و باوه‌شی برایه‌تییان بۆ یه‌ک کردبێته‌وه و لێبوردوییان بۆ پێشینه‌ی یه‌کتر نیشان دابێت‌! ئایا ئه‌م شتانه‌ ئێستا له‌ ناو هه‌مو حیزبه‌کاندا کراون؟ دیاره‌ دوان دوان شتی وایان کردووه‌، به‌ڵام زۆرتر له‌ ڕوی عورفی دیپلۆماسی و هات و چۆوه‌ بووه‌ و نه‌ک بۆ ئاڵ و گۆڕی بنه‌ڕه‌تی له‌ ناو خۆیاندا و نه‌ک بۆ تێکه‌ڵاو بوون له‌ ناو یه‌کتردا و هتد..!
که‌واته‌‌ وتنه‌وه‌ی ئه‌وه‌ی که‌ ده‌بێت لێک حاڵی بوون هه‌بێت و تۆلێڕانس نیشان بده‌ین ته‌نیا به‌ ده‌م خۆشه‌، له‌ کرده‌وه‌دا لای حیزبه‌ ئۆڕتۆدۆکسه‌کان یا فوندامێنتاله‌کان، باسی سه‌ره‌ و دۆڕاندنی هزر و فکر و ڕویزیۆنیزم و کافر بوونه‌!

منیش به‌ نۆبه‌ی خۆم یه‌ک له‌و که‌سانه‌ بووم که‌ پێشنیازی پێک هێنانی به‌ره‌م کردووه‌ و ته‌نانه‌ت پێشم زیاتر ڕاکێشاوه‌ و پێشنیازی پێک هاتنی هێزێکی نیزامی یه‌کگرتوو له‌ هه‌مو حیزبه‌کانم به‌ ناوی ئه‌ڕته‌ش یا سپای کوردستان کردووه‌ و هه‌روه‌ها پێشنیازی پێک هاتنی ده‌وڵه‌تێک له‌ ته‌بعید له‌و شێوه‌ی که‌ موجاهیدینی خه‌ڵق له‌ مێژه‌ پێکیان هێناوه‌-م کردوه‌، ئه‌ڵبه‌ت به‌ هزرێکی به‌ ته‌واو مانا جیاواز له‌ موجاهیدین! دیاره‌ پێشنیازه‌کانم ئێستاش له‌ جێگای خۆیدایه‌، به‌ڵام ئه‌مڕۆ من به‌م قه‌ناعه‌ته‌ گه‌یووم که‌ ئه‌گه‌ر چی له‌ مێژه‌ ده‌بو ئه‌و شتانه‌ پێک بهاتنایه‌، به‌ڵام به‌و هۆیانه‌ی که‌ له‌ سه‌ره‌وه‌ باسم لێکردن، ئه‌مڕۆ ده‌بینم بۆ حیزبه‌کانمان جارێ زووه‌!‌ من پێم وایه‌ که‌ ده‌بێت ئیتر له‌ حیزبه‌کان بگه‌ڕێن با ئه‌وان هه‌ر کامه‌یان بۆخۆیان نوێنه‌رایه‌تی ئه‌و خه‌ته‌ فکری و سیاسیه‌ی خۆیان بکه‌ن که‌ باوه‌ڕیان پێی هه‌یه‌ و ده‌ست له‌ سه‌ریان هه‌ڵبگرین با بۆخۆیان به‌ بێ موزاحیمه‌ت بیر له‌ وه‌زعی خۆیان بکه‌نه‌وه‌ و هه‌ر هیچ نه‌بێت له‌گه‌ڵ شاخه‌ و سه‌ره‌ جیابووه‌کانی خۆیان له‌ پێشدا کۆبوونه‌وه‌ و ئاشت بوونه‌وه‌ و لێک نیزیک بوونه‌وه‌گه‌لێک دروست بکه‌ن و به‌ کۆمه‌ڵه‌ ته‌وافوقاتێک بگه‌ن و ئه‌وجار که‌ خۆیان به‌ پێویستی بزانن، به‌ بێ ئه‌وه‌ی که‌ داوایان لێ بکرێت یا داوه‌ت بکرێن، له‌ پێش هه‌مو که‌سدا خۆیان له‌ هه‌مو شتێک هه‌ڵده‌قورتێنن و له‌ پێش هه‌مو که‌سدا له‌ کۆبوونه‌وه‌کان ئاماده‌ ده‌بن و ئه‌جار دێنه‌وه‌ سه‌ر ڕه‌یله‌ گومکردووه‌که‌ی خۆیان. وه‌ک ده‌زانین حیزب یا ڕێکخراوه‌ مادام بیهه‌وێت جه‌ماوه‌ری بێت، ده‌بێت ئه‌م تایبه‌تمه‌ندییانه‌ی هه‌بێت، واته‌ بێ ئه‌وه‌ی داوه‌تی لێ بکه‌یت، ئه‌ندامه‌کانی وه‌ک هه‌واڵنێرێک له‌ هه‌مو شوێنێک‌ بن و له‌ هه‌مو کۆبونه‌وه‌ و ڕێکخستنێک ئاماده‌ بن و خۆیان له‌ هه‌مو موناسیبه‌تێکی په‌یوه‌ندیدار به‌ گه‌له‌که‌یان بکه‌نه‌‌ خاوه‌نماڵ و له‌ هه‌مو شوێنێک ئه‌سه‌ری خۆیان دابنێن. جا تا حیزبه‌کان دێنه‌وه‌ سه‌ر ئه‌م تایمه‌ی خۆیان، ئه‌من پڕۆژه‌یه‌که‌م بۆ هه‌مو نیشتیمانپه‌روه‌رانی سه‌ربه‌خۆ، هونه‌رمه‌ندانی سه‌ربه‌خۆ، شاعیران و نووسه‌ران و ڕۆشنبیران و به‌ گشتی هه‌مو نیشتیمانپه‌روه‌رێکی کوردستانی ڕۆژهه‌ڵات له‌ ده‌ره‌وه‌ و ناوه‌وه‌ی وڵات هه‌یه‌ که‌ پێشنیازده‌که‌م له‌ ده‌وری کۆ ببینه‌وه‌!!

ئه‌مڕۆ ئینتێڕنێت گه‌وره‌ترین خزمه‌ته‌ به‌ مرۆڤایه‌تی و به‌ تایبه‌ت ده‌توانێت ئه‌و ڕۆشنبیرانه‌ی که‌ له‌ ته‌بعید له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵات ئه‌ژین، به‌ ئاسانی له‌ گه‌ڵ ناوه‌وه‌ی وڵات پێکه‌وه‌ گرێ بداته‌وه‌ و ئێمه‌ش له‌م تێکنیکه‌ که‌ڵک وه‌ربگرین و هه‌مو ئه‌م ته‌یفانه‌ی که‌ له‌سه‌ره‌وه‌ ناوم بردون، به‌م دو شه‌رته‌ی که‌ یه‌که‌م سه‌ربه‌خۆ یا ناحیزبی بن و دووهه‌م باوه‌ڕیان به‌ سه‌ربه‌خۆیی کوردستان هه‌بێت‌، ته‌نیا ئه‌م دو شه‌رته‌یان تێدا بێت، ده‌توانین تا حیزبه‌کان خۆیان ساخ ده‌که‌نه‌وه‌ و دێنه‌وه‌ سه‌ر تایمی خۆیان، ئێمه‌ له‌ ده‌وری یه‌ک کۆ ببینه‌وه‌ و گروپێکی نا حیزبی به‌ ناوی ڕۆشنبیرانی سه‌ربه‌خۆییخواز، یا ڕۆشنبیرانی جیابونه‌وه‌ خواز یا شتێکی له‌م بابه‌ته‌ له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان پێک بێنین و نوێنه‌رایه‌تی هه‌ر هه‌مو ئه‌و کوردانه‌ی که‌ دڵیان بۆ نیشتیمانێکی ئازاد و سه‌ربه‌خۆ لێده‌دات، بکه‌ین!
پێک هاتنی ئه‌م گروپه‌ ده‌یان و سه‌دان قازانجی هه‌یه‌ بۆ گه‌لی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان، که‌ من ئه‌وه‌ندی زێهنم یارمه‌تیم ده‌دات ته‌نیا 30 خاڵ له‌ گرنگترینه‌کانی ئه‌و ئه‌رکانه‌ی که‌ ده‌توانێت بیگرێته‌ ئه‌ستۆی خۆی، لیره‌ ناو لێ ده‌به‌م و دڵنیام که‌ ده‌توانین ده‌یان خاڵی دیکه‌یشی پێ زیاد بکه‌ین!

کوردستانیانی ڕۆژهه‌ڵاتی وڵات ئه‌بنه‌ خاوه‌نی یه‌که‌م نوێنه‌ری ڕاسته‌قینه‌ی خۆیان که‌ سه‌ر به‌ هیچ حیزب و ئایین و ئایدیۆلۆژییه‌ک نین و ته‌نیا کوردستان و نه‌ته‌وه‌که‌ی له‌ ناوه‌ڕاستی تێڕاماندا ده‌بێت، واته‌‌ دینمان و ئاینمانه‌ نیشتمان!
ده‌توانێت ئه‌ندامه‌کانی له‌ هه‌مو وڵاتانی جیهان لۆبی دروست بکات و کورد که‌ هه‌میشه‌ له‌م که‌م و کوڕییه‌ ناڵاندوویه‌تی، ڕزگاری بێت.
ده‌توانێت به‌ بێ ترس له‌ به‌رژه‌وه‌ندی حیزبی و بێ ترس له‌ ڕێگا نه‌درانی له‌ که‌ین و به‌ینه‌ سیاسیه‌کانی عه‌جه‌مان، به‌ ته‌واو مانا سه‌ربه‌خۆ و وه‌ک نوێنه‌ری گه‌لێکی کۆیله‌کراو له‌ هه‌مو شوێنێک ته‌نیا به‌ قازانجی نه‌ته‌وه‌که‌ی ئاماده‌ و ئه‌سه‌ر دانه‌ر بێت.
کوردستان له‌ پڕژ و بڵاوی ئایدیۆلۆژیه‌کان ڕزگار ده‌کات و کوردایه‌تی ته‌نیا ئایدیۆلۆژییه‌تی.
ئه‌هرومێک ده‌بێت له‌ سه‌ر سه‌ری حیزبه‌کان که‌ خه‌تی سوری نه‌ته‌وه‌که‌یان تێ نه‌په‌ڕێنن و یاری به‌ گه‌له‌که‌یان له‌مه‌ڕ به‌رژه‌وه‌ندی حیزبی نه‌که‌ن.
تاقه‌ به‌رژه‌وه‌ندی، به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وایه‌‌تی ده‌بێت.
له‌ ئێستاوه‌ هه‌مو هه‌وڵه‌کانی ده‌خاته‌ گه‌ڕ بۆ ئاماده‌ کردنی گه‌لی کوردستان بۆ ڕاپرسی یا ڕێفڕاندۆمێکی گشتی بۆ هه‌ر کاتێک که‌ مه‌جالی به‌ڕێوه‌ بردنی وه‌ها ڕاپرسییه‌ک به‌ شێوه‌ی ئازاد و دێمۆکڕاتیک هه‌بێت، بۆ پرسی جیابوونه‌وه‌ له‌ ئێران یا مانه‌وه‌!
کز کردنی، ئێرانیچیگه‌ری و به‌ زۆر چه‌سپاندنه‌وه‌ی کورد هه‌مدیسان به‌ ئێرانه‌وه‌، بێ ئه‌وه‌ی له‌ خه‌ڵک پرسیار کرابێت!
سه‌رگرتنی ئه‌م پڕۆژه‌‌ یارمه‌تی ده‌دات که‌ حیزبه‌کان ئه‌رکه‌کانی خۆیان هه‌مدیسان بناسنه‌وه‌ و بێنه‌وه‌ سه‌ر تایمی خۆیان.
پاڵ پێوه‌نه‌ر ده‌بێت بۆ ئه‌و حیزبانه‌ی که‌ لێک جیابوونه‌وه‌، هه‌مدیسان چاره‌ی خۆیان له‌ یه‌کگرتنه‌وه‌دا بدۆزنه‌وه‌!
‌ئه‌گه‌ر به‌ باشی ئه‌رکه‌کانی بناسێت، خۆ ئاماده‌ کارییه‌ک ده‌بێت بۆ پێک هێنانی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆ له‌ داهاتودا و به‌رگری ده‌کات له‌وه‌ی که‌ حیزبه‌کان ببنه‌ تاقه‌ هێز و به‌ که‌یفی خۆیان مه‌عامه‌له‌ له‌ گه‌ڵ زروفه‌که‌ بکه‌ن و ئه‌زمونه‌کانی باشوری کوردستان ڕه‌چاو ده‌کات!
هه‌وڵده‌دات، ئه‌گه‌ر هات و له‌ کۆمه‌ڵگای سونه‌تی ئێمه‌دا یاسای نامرۆڤانه‌، نا دێمۆکڕاتیکانه‌، دژه‌ ژنان و منداڵان و زۆر یاسای خراپی دیکه‌ که‌ ڕه‌نگه‌ حیزبه‌کان نتوانن به‌ هۆی ته‌عاروفاتی حیزبی به‌ ته‌نیا له‌ دژیان ڕاوه‌ستن، ئه‌م وه‌ک نوێنه‌ری هه‌مو گه‌ل له‌ دژی یاسا خراپه سونه‌تیه‌‌کان ڕاده‌وه‌ستێت!
هه‌ر کات له‌ داهاتودا تاوانبارێک خۆی له‌ باوه‌شی ئه‌م حیزب یا ئه‌و حیزبدا حه‌شار بدات، ئه‌وه‌ی که‌ له‌ باشور ده‌مان دی، ئه‌م ڕێکخراوه‌ ده‌توانێت ڕاسته‌وخۆ ته‌داخول بکات و تاوانبار بداته‌ ده‌ست داگایه‌کی عادل بۆ لێکۆڵینه‌وه‌ له‌ تاوانه‌کانی!
هه‌ر حیزبێک بیهه‌وێت عه‌شیره‌ چیه‌تی له‌ کوردستان بۆ مه‌رامی خۆی زیندو بکاته‌، ئه‌م ڕێکخراوه‌ نوێیه‌ ده‌توانێت هه‌ڵوێستی کوردانه‌ و باش به‌ قازانجی نه‌ته‌وه‌که‌ی بگرێت و به‌ر به‌و دیارده‌ کۆنه‌ ده‌گرێت!
هه‌وڵده‌دات له‌ به‌ینی حیزبه‌کاندا باڵانسێک بۆ وتووێژ و پێکه‌وه‌ کار کردن پێک بێنێت!
هه‌وڵده‌دات له‌ گه‌ڵ حیزبه‌کان وتووێژ بکات و له‌ هێزی پێشمه‌رگه‌ی ئه‌وان، یا نه‌خێر هێزی خۆی ئه‌گه‌ر بتوانێت پێکی بێنێت، سپای یه‌کگرتووی کوردستان پێک بێنێت و هاوکات کۆمه‌ڵه‌ لاوێکی لێهاتووی کوردستانی، له‌ قوژبنێکی جیهان، بنێرێت بۆ فێر بوونی ئه‌فسه‌ری و فڕۆکه‌وانی و زۆر شتی دیکه‌ی له‌و چه‌شنه‌ بۆ دواڕۆژی گه‌ل و نیشتمانه‌که‌مان!
هه‌وڵده‌دات یه‌ک نوێنه‌ر بۆ هه‌مو ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان بۆ‌ ده‌فته‌ری ڕێکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان له‌ نیووۆرک یا ژنێڤ بنێرێت و نه‌ک ئه‌وه‌ی هه‌ر حیزب و ئین جی ئۆیه‌ک تاقه‌ تاقه‌ و دوان دوان خۆیان له‌ ڕێکخراوی یوئێن وه‌ک نوێنه‌ری کورد بناسێنن و هێنده‌ی تر سه‌ر له‌وانیش له‌ یو ئێن ناشێوێت!
هه‌وڵ ده‌دات وه‌ک تاقه‌ نوێنه‌ری کورد، کۆمه‌ڵکوژیه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان یه‌ک به‌ دوا یه‌کدا به‌ جێنۆساید بناسێنێت!
هه‌روه‌ها نوێنه‌رێکیش هاوکات له‌ پاڕلمانی ئوروپا ئاماده‌ ده‌بێت و بێشک ڕێزی یه‌ک نه‌ته‌وه‌ی لێ ده‌گرن و نه‌ک یه‌ک حیزب!
به‌م کاره،‌ کۆماری ئیسلامی ئێرانیش ده‌که‌وێته‌ جم و جۆڵ و هه‌وڵ ده‌دات کورد به‌ تێرۆریست بناسێنێت و له‌ لۆبییه‌کانی خۆی و هه‌مو ئیمکانات و هێزی خۆی که‌ڵک وه‌رده‌گرێت که‌ به‌ر به‌م یه‌کگرتووییه‌ی گه‌لی کوردستان بگیردرێت و ئه‌مه‌ش هێنده‌یتر کێشه‌ی گه‌لی کوردستان زه‌قتر ده‌کاته‌وه‌ و هه‌نگاوه‌کان بۆ سه‌رکه‌وتنمان نیزیکتر و توندتر ده‌کاته‌وه‌ و کۆماری ئیسلامیش هێنده‌یتر ڕسواتر ده‌بێت!
به‌ بوونی ئه‌م ڕێکخراوه‌، پاش ڕوخانی کۆماری ئیسلامی، ئه‌مجار ئیتر‌ فارسه‌کان ده‌بن که‌ شوێن ئێمه‌ ده‌که‌ون و نه‌ک ئێمه‌ هه‌مدیسان وه‌ک هه‌میشه‌ به‌ شوێن ئه‌وانه‌وه‌ بین و ئه‌وانیش بێ مافمان بهێڵن، به‌ڵکو ئه‌مجاره‌ له‌ مه‌وزعی هێزه‌وه‌ قسه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌که‌ین و نه‌ک به‌ پێچه‌وانه‌ و بێشک ئه‌شبینه‌ لێپرسراو له‌ زۆر کار و بار و کێشه‌ی ناوخۆیی ئه‌واندا!
هه‌مو کوردستانیانی ده‌ره‌وه‌ی وڵات به‌ بێکار و به‌ کارداره‌وه‌، ئه‌گه‌ر بۆخۆیان بیانهه‌وێت، لێک نیزیکتر ده‌کاته‌وه‌ و له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵاتیش یه‌کگرتوویی کورده‌کان باشتر ده‌بێت و ڕه‌نگه‌ زۆر له‌ بێکارانی کوردیش له‌ ئوروپا به‌م هۆیه‌وه‌ بتوانن به‌ کارێکه‌وه‌ خه‌ریک بن و ئه‌گه‌ر بشتوانێت، حه‌قده‌ستیش بدات، که‌ زۆر له‌ بنه‌ماڵه‌ کورده‌کانی ده‌ره‌وه‌ له‌ لێکترازان و مه‌جبور بوون به‌ کاری خراپ ڕزگار ده‌کات!
زۆر باش ده‌توانێت منداڵان و لاوانی کورد که‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵات له‌ دایک بوون یا گه‌وره‌ بوون، به‌ هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی گه‌له‌که‌یان ئاشنا بکات و ئه‌م هه‌سته‌یان وه‌ک خۆشویستنی گه‌ل و نیشتمان له‌ لا به‌ هێز بکات!
ده‌توانێت زه‌خت بخاته‌ سه‌ر ئه‌و وڵاتانه‌ی که‌ کوردیان تێدایه‌، بۆ ئه‌وه‌ی خوێندنگای زمانی زگماکی بۆ منداڵانی کورد دابندرێت!
هه‌مو ساڵێک گه‌وره‌ترین جێژنی نه‌ته‌وایه‌تی گه‌له‌که‌مان، واته‌ جێژنی نه‌ورۆز له‌ ده‌ره‌وه‌ و ناوه‌وه‌ی وڵات ڕێک ده‌خات!
هه‌وڵ ده‌دات نه‌ورۆز وه‌ک جێژنی نه‌ته‌وایه‌تی گه‌لی کوردستان له‌ ڕێکخراوه‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان سه‌بت بکات، پێش ئه‌وه‌ی تورک و فارس ئه‌م کاره‌ بکه‌ن!
هه‌وڵ بدات ئاسه‌واره‌ مێژووییه‌ دزراوه‌کانی گه‌له‌که‌مان له‌ وڵاتانی جیهان په‌یدا بکاته‌وه‌ و به‌ ناوی کورده‌وه‌ سه‌بتیان که‌نه‌وه‌!
کارێکی گشتی و جیهانی بۆ به‌ر بوونی به‌ندکراوانی سیاسی کوردستان ده‌کات و هه‌وڵی هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی سزای سێداره‌ بدات!
هه‌وڵ بدات ببێته‌ خاوه‌نی تلویزیۆن و ڕادیۆ و ماڵپه‌ڕ و کۆمونیکاسیۆنی سه‌ربه‌خۆی خۆی!
..... و پڕ کردنه‌وه‌ی زۆر کێشه و که‌لێنی دیکه‌ و گۆڕانی باڵانسی هێزی کورد و فارس له‌ ئێران به‌ قازانجی گه‌لی کۆیله‌ ڕاگیراوی کوردستان و بێشک ئه‌مه‌ ده‌بێته‌ گه‌وره‌ترین و کارسازترین و مێژووییترین هه‌نگاو بۆ گه‌له‌که‌مان له‌ ڕۆژهه‌ڵات.....! ‌

دیاره‌ من نه‌ سه‌رۆکی حیزبێکم و نه‌ خۆیشم به‌ شتی وا ده‌زانم، به‌ڵام وه‌ک کورد و کوردستانییه‌ک که‌ ئه‌وه‌ ده‌چێت بۆ نیو هه‌زاره‌ واته ده‌چێت بۆ‌ 500 ساڵ که‌ گه‌له‌که‌م ده‌چه‌وسێته‌وه‌ و به‌ کۆیله‌ ڕاگیراوه‌ و ئا به‌م وه‌زعه‌ی ئێستاش که‌ پڕژ و بڵاوی گه‌له‌که‌م و حیزبه‌کانی ده‌بینم، هیچ ئاسۆیه‌کی ڕون بۆ خۆم و بۆ دواڕۆژ نابینم که‌ جارێکی دیکه‌ به‌ کۆیله‌ نه‌کرێینه‌وه‌. وه‌ک پێشینیان ده‌ڵێن، ماڵی خۆت قایم بگره‌ و سبه‌ینێ که‌س مه‌که‌ به‌ دز!! ئه‌مه‌ زۆر ڕاسته‌، با ئێمه‌ له‌ ئێستاوه‌ ماڵی خۆمان کۆ بکه‌ینه‌وه‌ و به‌ ئاماده‌یی و یه‌کگرتووییه‌وه‌ به‌ره‌و ئاسۆ هه‌نگاو هه‌ڵبێنین و سبه‌ینێ هه‌مدیسان نه‌ڵێین که‌ فارس زاڵمه‌ و فارس مافمان پێشێل ده‌کات و فارس داگیرکه‌ره‌ و ئا له‌م شتانه‌، چونکو به‌ حه‌ق ئه‌گه‌ر سبه‌ی ڕۆژ ئێمه‌ هه‌مدیسان به‌ کۆیله‌ کراینه‌وه‌ و هه‌مدیسان مافه‌کانمان پێشێل کرانه‌وه‌، ئیتر خه‌تای فارس نییه‌، چونکو ئه‌ویش هه‌وڵ ده‌دات نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆی به‌رێته‌ سه‌ر، به‌ڵکو خه‌تای خۆمان ده‌بێت که‌ خۆشخه‌یاڵ بووین. که‌واته‌ گه‌لینه‌ وه‌ک فارس ده‌ڵێن "سیلی نقد به‌ از حلوای نسیه‌" ئه‌مڕۆ هه‌مو بڕیارێک له‌ ده‌ست ئێمه‌دایه‌ و ده‌بێت ئامانجمان دیاری بکه‌ین و بڕیاری بۆ بده‌ین، ئه‌گه‌ر نا سبه‌ی هه‌مدیسان په‌شیوان ده‌بینه‌وه‌ له‌و ئه‌رک و کارانه‌ی که‌ ده‌بو بمانکردنایه‌ و نه‌مانکردن. ئه‌مڕۆ نه‌قده‌، سبه‌ی قه‌رزه‌! ده‌شزانم سبه‌ی ڕه‌حمه‌ت ده‌نێرن بۆ گۆڕی ئه‌م حه‌قیره‌، که‌ فڵانکه‌س زۆری وت و که‌س گوێی بۆ ڕا نه‌گرت و به‌ قسه‌ی نه‌کرد. هیچ نه‌بێت من ئه‌وکات ویجدانم ڕاحه‌ت ده‌بێت!! ده‌یڵێمه‌وه‌ ده‌با هه‌ر ئه‌مڕۆ بڕیار بده‌ین و هه‌نگاوه‌کانمان یه‌ک خه‌ین، چاو له‌ ئاسۆ و ئامانجی سه‌ربه‌خۆیی نیشتیمانی و نه‌ته‌وه‌ییمان ببڕین، با جیابوونه‌وه‌ خواز و با نه‌ته‌وه‌یی بین، بۆ ئه‌وه‌ی له‌ ده‌ست کۆیلایه‌تی ڕزگاریمان بێت!
که‌واته‌ بۆ پێشه‌وه‌ به‌ره‌و پێک هێنانی ئه‌م پڕۆژه‌یه‌، ئه‌م ڕێکخراوه‌یه‌ که‌ هه‌رچییه‌کی ناو لێ ده‌نێیت و یه‌که‌م هه‌نگاو من و تۆ هه‌ڵی ده‌گرین و بێشک ده‌بینه‌ هه‌زاران که‌س، ئه‌گه‌ر بتوانین ئه‌مڕۆ بڕیار بده‌ین!
ئیوه‌ش بژین به‌ خۆشی!

05ی سه‌رماوه‌زی 2709

۱۳۸۸ آذر ۲, دوشنبه

بۆ ئه‌بێ کورد جیابوونه‌وه‌خواز بێت‌؟!




Ayub Rahmani
rahmayub@yahoo.de


له‌ ژیانی مرۆڤایه‌تیدا بڕیار و ئامانج زۆر گرنگن. ئه‌م دو چه‌مکه‌ گرێدراوی یه‌کترینن و یه‌کتر ته‌واو ده‌که‌ن. مرۆڤ کاتێک ئامانجێک له‌ ئاسۆی دواڕۆژیدا دیاری بکات، به‌ بڕیارێک گه‌یشتووه‌ و بڕیاری داوه‌ به‌و ئامانجه‌ی که‌ بۆ خۆی دیاری کردووه‌ بگات‌. ده‌شتوانین بڵێین که‌ ئه‌وه‌ کۆمه‌ڵه‌ بڕیاره‌کانن که‌ له‌ کاتی هه‌وڵدان بۆ گه‌یشتن به‌و ئامانجه‌ی که‌ که‌سێک بڕیاری بۆ داوه‌، کاراکته‌ر و که‌سایه‌تی ئه‌و پێک دێت و دروست ئه‌بێت. که‌سێک بڕیار ده‌دات بخوێنێت، که‌سێکی دی بڕیار ده‌دات کاری سیاسی بکات، یه‌کی دی بڕیار ده‌دات کاسبی بکات و زۆر شتی دیکه‌ که‌ له ده‌وروبه‌رمانن و دواتر هه‌ر کام له‌و که‌سانه‌ ده‌بن به‌و شته‌ی که‌ بڕیاریان بۆی داوه‌. لێره‌دا له‌ ئیستیسناکان ده‌گه‌ڕێم که‌ ڕه‌نگه‌ که‌سێک به‌ هۆی کۆمه‌ڵه‌ گیر و گرفتێک نه‌توانێت به‌ ئامانجه‌که‌ی بگات. هه‌ر ئه‌م تێڕوانینه‌ بۆ کۆمه‌ڵگاش ڕیک وایه‌، واته‌ ئه‌و بڕیارانه‌ی که‌ کۆمه‌ڵگایه‌ک یا خۆ نه‌ته‌وه‌یه‌ک ده‌یدا، کاراکته‌ری کۆمه‌ڵگای پێ دروست ده‌بێت. نمونه‌ بۆ هه‌مو جۆره‌کانی ئه‌م تێڕوانینه‌ هه‌ن. بۆ نمونه‌ زۆرینه‌ی گه‌لی تورک له‌ تورکیه بڕیار ده‌ده‌ن که‌ بوونی نه‌ته‌وه‌یه‌ک وه‌ک کورد ڕه‌ت بکه‌نه‌وه‌، هه‌ر بۆیه‌ ئه‌وان به‌و بڕیاره‌ کاراکته‌رێکی فاشیستیانه‌ به‌ خۆیان ده‌ده‌ن و خه‌لکی دیکه‌ به‌ فاشییان ده‌زانن. گه‌لی فارس له‌ ئێران وه‌ک گه‌لانی دیکه‌ی ناو جوگڕافیای ئه‌و وڵاته‌ که‌مینه‌ن، به‌ڵام ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و ئابورییان له‌و وڵاته‌ به‌ ده‌سته‌وه‌یه‌ و ده‌وڵه‌تیان پێک هێناوه‌ و به‌م پێیه‌ش هه‌مو ده‌سه‌ڵاتی ئه‌و وڵاته‌ به‌ ده‌ست ئه‌و گه‌له‌وه‌یه‌. گه‌لی فارس له‌ ئێران که‌ وه‌ک وتم خۆشیان که‌مینه‌ن، به‌ڵام که‌مینه‌کانیتر به‌ که‌متر له‌ خۆیان ده‌زانن و هه‌مو ئێران به‌ هی خۆیان ده‌زانن، هه‌ر بۆیه‌ ئه‌م بڕیاره‌ که‌ زۆرینه‌ی ئه‌و که‌مایه‌تیه‌ داویانه‌، کاراکته‌رێکی شۆڤینیستیانه‌ به‌ گه‌لی ئه‌وان ده‌دات و له‌مه‌شدا هیچکه‌س تاوانبار نیه‌ بێجگه‌ له‌ خۆیان. زۆرینه‌یه‌ک له‌ خۆیان ئه‌و بڕیاره‌یان داوه‌ که‌ شۆڤینیست بن و من تاوانبار نیم ئه‌گه‌ر ئه‌وان به‌و چاوه‌ ببینم! هه‌ر دو گه‌لی تورک (تورکیه‌) و فارس‌ و گه‌لی عه‌ره‌بیش له‌ گه‌ڵیان بێجگه‌ له‌و کاراکته‌رانه‌ی که‌ باسم کردن، هاوکات داگیر که‌رانی خاک و زێد و نیشتمانیشمانن و کوردستان وڵاتێکی داگیرکراو و به‌ قه‌ولی فارس وڵاتێکی ئه‌شغاڵ کراوه‌!
ئه‌من هیچ کاتێک له‌ وتنه‌وه‌ و نووسینه‌وه‌ی ئه‌و دێڕانه‌ هیلاک نابم که‌ باسی میکانیزمه‌کانی ئاپاڕتایدی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌مو پارچه‌کانی وڵاته‌ داگیر کراوه‌که‌مان واته‌ کورستان بکه‌م. ساڵی 2014ی زایینی، واته‌ که‌متر له‌ پێنج ساڵی دیکه‌، ده‌چێت بۆ پێنج سه‌د ساڵ که‌ کوردستان وڵاتێکی داگیر کراوه‌! ‌له‌م ماوه‌یه‌دا له‌ کوردستان هه‌مو شێوه‌کانی ئاپاڕتاید له‌ لایه‌ن داگیرکه‌رانیه‌وه‌ به‌ ڕێوه‌ چون و ده‌چن و هه‌ر ئه‌مه‌ش باشترین هۆکاره‌ بۆ ئه‌وه‌ی که‌ ئێمه‌ی کورد دروشمی جیابوونه‌وه‌ و خۆ جیاکردنه‌وه‌ له‌ وڵاتانانی داگیرکه‌ری کوردستان به‌ ده‌سته‌وه‌ بگرین و وه‌ها دروشمێک به‌رز بکه‌ینه‌وه‌. پێویسته‌ ئێمه‌ هه‌مو هه‌وڵه‌کانمان بۆ داهاتوویه‌کی سه‌ربه‌ست و سه‌ربه‌خۆ له‌ ناو وڵاتی خۆماندا یه‌ک بخه‌ین و به‌ یه‌کده‌نگی و یه‌کگرتوویه‌کی بێ وێنه‌ هاوار بکه‌ین که‌ هیچکاتێک ئاماده‌ نابین جارێکی دیکه‌ بچینه‌وه‌ ژێر سه‌یته‌ره‌ی ده‌سه‌ڵاتگه‌لێک که‌ به‌ درێژایی 495 ساڵه‌ گه‌لی ئێمه‌ ده‌چه‌وسێننه‌وه. واته‌ پێویسته ئێمه‌ بڕیارێک بده‌ین که‌ سه‌ربه‌خۆیی وڵاته‌که‌مان بکه‌ینه‌ ئامانجی هه‌نۆکه‌یی و دواڕۆژمان‌. سه‌رچاوه‌ی ده‌ستپێکی داگیر کردنی زۆره‌ملی کوردستان و پاشانیش به‌ کۆیله‌کردنی گه‌لی کوردستان پاش شه‌ڕی پاوانخوازانه‌ و داگیرکه‌رانه‌ی دو زلهێزی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین، واته‌ ده‌سه‌ڵاتی شیعه‌ی سه‌فه‌وی فارسی و سوننه‌ی عوسمانی تورکی له‌ ده‌شتی چاڵدێرانی سه‌ر به‌ کوردستان له‌ ساڵی 1514ی زایینی، ده‌گه‌ڕێته‌وه‌. ئه‌و دو ده‌سه‌ڵاته‌ پاوانخوازه‌ی دراوسێی کوردستان که‌ له‌ ڕۆژئاوا و ڕۆژهه‌ڵاتی وڵاتی ئێمه‌ هه‌ڵکه‌وتون، دایمه‌ ته‌ماحی ناموس و خاک و وڵاتی یه‌کترینیان له‌ مێشکیاندا ده‌هێنا و ده‌برد و چه‌ندین ساڵان له‌ دژی یه‌کتر به‌ شه‌ڕ ده‌هاتن و شه‌ڕه‌که‌شیان له‌ ناو ئه‌رزی کوردستاندا ده‌برده‌ پێش. ئه‌وان به‌م کاره‌یان، واته‌ بردنه‌ پێشی شه‌ڕی خۆیان له‌ کوردستان، هه‌م‌ گه‌لی خۆیانیان، به‌ تایبه‌ت ژنان و پیران و لاوان و منداڵانیان له‌ کوژران و تیاچون و سوتان و ته‌عه‌دا ده‌پاراست و هه‌میش شاره‌کانیان له‌ وێران بون و کاول بوون و تاڵان کران و سوتان به‌ ده‌ستی هێزه‌کانی یه‌کتر ده‌پاراست و هه‌میش پیاوان و لاوانی کوردییان به‌ زۆر ده‌خسته‌ نێو ڕیزی سپاکانی خۆیان و شه‌ڕیان پێ ده‌کردن و به‌ کوشتنیان ده‌دان. له‌و ناوه‌دا گه‌لی ئێمه‌ له‌ هه‌مو بواره‌کانه‌وه‌‌ زه‌ره‌ری ده‌کرد و پاش ئه‌وه‌ش که‌ کورد ئیتر هێزێکی نه‌ده‌ما بۆ پارێزگاری و پاراستنی‌ خۆی، ئه‌وجار ئه‌وان له‌ گه‌ڵ یه‌کتر ئاشت ده‌بونه‌وه‌. ئه‌وه‌ بوو که‌ له‌ ساڵی 1514دا له‌ ده‌شتی چاڵدێران په‌یمانی ئاشتییان له‌ به‌ینی یه‌کتردا واژۆ کرد و هاوکات زۆر بێشه‌رمانه‌ و نامرۆڤانه‌ وڵاتی کوردستانیشیان که‌ ئیتر هێزی مرۆیی شه‌ڕکه‌ری بۆ پارێزگاری له‌ خۆی نه‌مابوو له‌ به‌ینی خۆیان دابه‌ش کرد و به‌م شێوه‌یه‌ چاویان له‌ داگیر کردنی وڵاتی یه‌کتر نوقاند و کوردستانیان به‌ وڵاتی خۆیان زیاد کرد. ئه‌وان به‌م کاره‌یان نه‌ ته‌نیا له‌ شه‌ڕه‌کانیان له‌ دژی یه‌کتر هیچ زه‌ره‌رێکیان نه‌کردبو، به‌ڵکو وه‌ک ئه‌وه‌ وابو که‌ شه‌ڕه‌کانیان بردبێته‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌ی که‌ به‌ ئاوات و ته‌ماحی خۆین گه‌یشتبون که‌ گه‌وره‌تر کردنه‌وه‌ و به‌رفراوانتر کردنه‌وه‌ی ئه‌رزی ژێر ده‌سه‌ڵاتی خۆیان و ولاتانی خۆیان بوو. جێی ئاماژه‌یه‌ که‌ هه‌ر هه‌مو ئه‌م ڕه‌فتار و کرداره‌ نامرۆڤانانه‌شییان به‌ ناوی ئایین و ئیسلام ده‌کرد و گه‌لی کوردیش که‌ له‌ ئیسلامدا هیچ حیسابێکی بۆ نه‌کراوه‌ و نه‌ سه‌ری پیواز و نه‌ بنی پیواز بووه‌، به‌ڵام به‌و حاڵه‌ش دایمه‌ که‌ باسی ئیسلام ده‌هاته‌ پێش، به‌ ئێستایشه‌وه‌، گه‌لی کورد ئاماده‌ بووه‌ بۆ خۆ قوربانی کردن و له‌م پێناوه‌شدا چیها کڵاو که‌ سه‌ری چووه‌، که‌ هێند زۆرن که‌ له‌ ئه‌ژمار نایه‌ن. مسته‌فا که‌ماڵی تورک له‌ پاش شه‌ڕی یه‌که‌م که‌ وڵاته‌که‌ی دۆڕاندبووی، به‌ ناوی برایه‌تی ئیسلامی تورک و کورده‌وه‌، کوردستانی بۆ دوهه‌مین جار و ئه‌مجاره‌ له‌ به‌ینی پێنج وڵاتدا دابه‌ش کرد. به‌ڕێز شێخ مه‌حمود به‌رز‌نجی مه‌لیکی سلێمانی، ده‌ستی له‌ گه‌ڵ بریتانییایه‌کانه‌وه‌ لێ نه‌ده‌داوه‌ و به‌ گڵاوی ده‌زانین و تورکه‌کانی به‌ برای کورد ده‌زانی، هه‌ر ئه‌مه‌ کاری کرده‌ سه‌ر ئینگلیسیه‌کان، که‌ زلهێزێکی به‌ هێزی جیهانی بون، ڕق له‌ کورده‌کان هه‌ڵ بگرن و هه‌رگیز پشتی کورد له‌ هیچ کوێ نه‌گرن و به‌ڵکو دژی کوردیش بووه‌ستنه‌وه‌ و ئاکامه‌که‌یشیمان دی که‌ کوردستان پاش کۆتایی شه‌ڕی یه‌که‌م، به‌ ده‌ستی ئینگلیسیه‌کان و برا موسوڵمانه‌ تورکه‌کان، دابه‌ش کرا!! ئه‌مه‌ ئاکامی سیاسه‌تی نادروست و ناڕۆشنبیرانه‌ی ئه‌و کاتی کورد بوو که‌ له‌خۆوه‌ ببونه‌ قاعیده‌ی بێ حه‌قده‌ستی ئیسلام که‌ له‌ پێناویدا وڵاتێکیان دۆڕاند. سه‌لاحه‌دینی ئه‌یووبی کورد هه‌روه‌تر ئایینی ئیسلامی گه‌یانده‌ فه‌ڵه‌ستین و میسر و گه‌وره‌ترین شه‌ڕه‌ سه‌لیبیه‌کانی به‌ قازانجی ئیسلام برده‌وه‌ و له‌ هه‌شت شه‌ڕی گه‌وره‌، حه‌وتیانی برده‌وه‌ و ته‌نیا شه‌ڕێکی دۆڕاند و به‌م کارانه‌یشی گه‌وره‌ترین خزمه‌تی به‌ ئیسلام و عه‌ڕه‌ب کرد، به‌ڵام ده‌ستخۆشانه‌ی عه‌ڕه‌ب بۆ کورد داگیرکردنی خاکه‌که‌ی و ئه‌نفال و بۆردومانی شیمیایی و له‌ ناو بردنی سه‌دان گوند و ئاوه‌دانی کوردستان و جێنۆسایدی ڕه‌گه‌زی گه‌لی کوردستان بوو و ده‌ستخۆشانه‌ی جیهانی ئیسلامیش تا به‌ ئه‌مڕۆکه‌ چاوپۆشی کردن له‌ هه‌مو کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی فارس و تورک و عه‌ڕه‌ب له‌ ئاست گه‌لی کوردستاندا بووه‌ و هه‌ر واش ده‌مێنێت!!
ئازاره‌کانی گه‌لی کوردستان یه‌ک دانه‌ و دوان نین و به‌ڵکو به‌ میلیۆن ئازارمان هه‌یه‌ و له‌ نیزیک به‌ پێنج سه‌ده‌ی ڕابردودا چیها ئازار و ژان و ده‌رد که‌ گه‌لی ئیمه‌ نه‌ی چێشتبێت و هه‌مو داگیرکه‌رانی کوردستان وڵاته‌کانی خۆیان پێش ده‌خه‌ن و گه‌لی خۆیان ده‌پارێزن و ته‌نیا گه‌لێک که‌ سه‌ری بێ کڵاو مابێته‌وه‌، گه‌لی کوردستانه‌ که‌ هه‌ر وا ڕوت و ڕه‌جاڵ ماوه‌. ئه‌م وه‌زعه‌ ئه‌بێت بگۆڕێت و بۆ گۆڕینی پێویسته‌ که‌ ئه‌وه‌ی کورده‌ و خۆی به‌ کورد ئه‌زانێت و هه‌ستی بۆ گه‌لی خۆی، بۆ زمانی خۆی، بۆ نه‌ته‌وه‌ی خۆی، بۆ نیشتمانه‌که‌ی، بۆ که‌س و کاری، بۆ دایک و باوکی، بۆ منداڵه‌کانی و بۆ داهاتوی کودستان هه‌یه‌ پێویسته‌ هه‌ر ئێستاکه‌ بڕیارێک بدات و ئه‌ویش به‌رز کردنه‌وه‌ی دروشمی سه‌ربه‌خۆییه‌ بۆ گه‌لی کوردستان و بۆ وڵاتێک به‌ ناوی کورستان، وه‌ک هه‌مو گه‌لانی دیکه‌ی جیهان. سه‌ربه‌خۆیی مافی له‌ پسان نه‌هاتوی ئێمه‌یه‌ و ته‌نیا پێویسته‌ که‌ بڕیاری له‌سه‌ر بده‌ین و داوای بکه‌ین. داوای ڕاپرسی گشتی و ڕێفڕاندۆم بکه‌ین و له‌وێشدا ده‌نگ به‌ وڵاتێکی سه‌ربه‌خۆ و وڵاتێکی ئازاد بده‌ین، بێشک جیهان پشتیوانیمان لێده‌کات و دور نیه‌ به‌ خێرایی به‌ ئامانجی پیرۆزمان بگه‌ین. به‌ڵام ئه‌گه‌ر واز له‌ دروشمی نزم و په‌ست نه‌هێنین و جیابوونه‌وه‌خواز نه‌بین، ئه‌وا دور نیه‌ هه‌ر سبه‌ینێ پاش ڕوخانی کۆماری ئیسلامی، ده‌سه‌ڵاتی فارسی نوێ سه‌رکوتمان بکاته‌وه‌ و دامان پڵۆسێت و سی ساڵی دیکه‌ کویلایه‌تی و کوێره‌وه‌ری و ژێرده‌سته‌یی بکێشینه‌وه‌. من ده‌ڵێم نا بۆ کۆیلایه‌تی و به‌سه‌ ژیان له‌ ژێر ده‌سه‌ڵاتی ئاپاڕتایددا و بژی زیندو بوونه‌وه‌ و بوژانه‌وه‌ و سه‌ربه‌خۆیی!
پێویسته‌ له‌‌ هه‌مو هونه‌رمه‌ندان، شاعیران، ڕۆشنبیران، شانۆکاران، فیلمکاران، خوێندکاران، مامۆستایان، کاسبکاران و به‌ کورتی هه‌ر هه‌مو ئه‌و کوردانه‌ی هه‌ستییان بۆ کوردستان هه‌یه‌ هه‌ر ئێستاکه‌ بڕیار بده‌ن و هه‌وڵی پێک هێنانی کۆمه‌ڵانی جیابوونه‌وه‌ خواز له‌ ناوه‌وه‌ی وڵات و له‌ ناو ڕۆشنبیرانی ده‌ره‌وه‌ی وڵاتیش بده‌ن. وڵات پێویستی به‌ بڕیاری کوردانه‌ی هه‌مومان هه‌یه‌، ده‌با ئه‌م بڕیاره‌ هه‌ر ئێستاکه‌ بده‌ین و ئه‌م شانازییه‌ بۆ خۆمان و ڕه‌سه‌ن و ڕه‌گه‌زی پاش خۆمان بۆ هه‌میشه‌ تۆمار بکه‌ین و ڕێگا به‌ ئامانجه‌ نزمه‌کان نه‌ده‌ین!!

2ی سه‌رماوه‌زی 2709

۱۳۸۸ آبان ۲۸, پنجشنبه

سه‌ربه‌خۆیی ئێمه‌ تاڵترین کابوسی داگیرکه‌رانه‌؟!




Ayub Rahmani
rahmayub@yahoo.de


تاڵترین کابوس و ناخۆشترین خه‌ونه‌کان لای داگیرکه‌رانی کوردستان، به‌ چاک و خراپییانه‌وه‌، به‌ چه‌پ و ڕاستییانه‌وه‌، به‌ مرۆڤدۆست و مرۆڤکوژییانه‌وه‌ ئه‌وکاته‌یه‌ که‌ له‌ کوردێک ده‌بیستن که‌ ده‌ڵێت، ئێمه‌ خه‌بات بۆ سه‌ربه‌خۆیی ده‌که‌ین! بۆ سه‌لماندنی ئه‌م دیعایه‌م، له‌ ئێوه‌ ده‌پرسم که‌ کێتان تا ئێستا ڕۆشنبیر یا مرۆڤدۆستێکی فارس یا تورک و عه‌ڕه‌ب، له‌ داگیرکه‌رانی کوردستانتان بیستووه‌ که‌ بڵێت، "کوردیش وه‌ک مرۆڤ مافی خۆیه‌تی سه‌ربه‌خۆ بژیت"، هه‌ر که‌س به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌م ئیدیعایه‌ی من بسه‌لمێنێت ده‌ڵێم من هه‌ڵه‌م. دیاره‌ بیستوومه‌ که‌ سه‌رۆکی لیبیا مه‌عمه‌ر غه‌زافی شتی وای کوتبێت، به‌ڵام سه‌ره‌ڕای ڕێزم بۆ هه‌ڵوێسته‌که‌ی، ئه‌و له‌ داگیرکه‌رانی کوردستان نیه‌. یا ئاغای سمایل بێشکچی تورک وتوویه‌ که‌ کێشه‌ی کورد کێشه‌ی خاکه‌که‌یه‌تی، به‌ڵام نه‌ی وتووه‌ کورد ئه‌بێت سه‌ربه‌خۆ بێت، که‌ دیاره‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌شییان وتووه‌ زۆره‌ و هیواخوازم وێنه‌یان زیاد بێت. بۆ نمونه‌ خانمی شیرین عیبادی که‌ کاتی خۆی قازیش بووه‌ و ئێستاش پارێزگار یا به‌ڕێکاره‌ و له‌ باری یاسا و مافی گه‌لان شاره‌زایی باشی هه‌یه، کێ له‌ کوێ بیستوویه‌تی که‌ ناوبراو مافی سه‌ربه‌خۆیی بۆ گه‌لی کورد به‌ ڕه‌سمییه‌ت بناسێت، ته‌نانه‌ت له‌ هه‌ر شوێنێکیش شتی وا کوترابێت ناوبراو دژایه‌تی کردووه‌ یا خۆ هه‌مووانی به‌ ئێرانی له‌ قه‌ڵه‌م داوه‌. نمونه‌ زۆرن، کام ڕۆشنبیری فارس پشتیوانی له‌ ئیراده‌ی سه‌ربه‌خۆیی گه‌لی کوردی باس کردووه‌؟ له‌گه‌ڵ ڕێزم بۆ هونه‌ره‌که‌ی، آغای شاملو، که‌ کورده‌کان شیعره‌کانی و وێنه‌که‌ی به‌ دار و دیواردا هه‌ڵده‌واسن؟ یا آغای فڵان و فیسار؟ بێشک هیچکامیان. ئه‌وان له‌ ئاست کێشه‌ی کورددا ده‌ڵێن هه‌مومان ئێرانین یا له‌ چه‌پترین حاڵه‌تدا ده‌ڵێن هه‌مومان مرۆڤین، به‌ڵام هیچکامیان ناڵێن باشه‌ ئه‌و گه‌له‌ سه‌رکوت ده‌کرێت، ئیراده‌ی به‌ ده‌ست خۆیه‌وه‌ نیه‌، ماڵه‌که‌ی داگیر کراوه‌، له‌ ناو ماڵی خۆیدا هیچ مافێکی نیه‌ و با ئه‌ویش وه‌ک ئێمه‌ ئازاد بێت، شتی وا ناڵێن، ده‌ڵێن؟‌ ئه‌ی که‌ وایه‌ ئێمه‌ بۆ هێنده‌ ساده‌ین؟
داگیرکه‌رانی کوردستان هه‌مو هێز و وزه‌ی خۆیان له‌م پێناوه‌دا خستۆته‌ گه‌ڕ که‌ ئێمه‌ی کورد نه‌ ته‌نیا ئه‌و وشه‌ گوناهه‌ "سه‌ربه‌خۆیی" به‌ کار نه‌هێنین، به‌ڵکو بیریشی لێ نه‌که‌ینه‌وه و به‌ خه‌ونیش نه‌یبینین. له‌ هه‌مو وتووێژێکدا که‌ به‌رپرسێکی حیزبه‌کان له‌ گه‌ڵ مێدیاێکی فارسی ده‌که‌ن، ته‌ئکید ده‌که‌مه‌وه‌، له‌ هه‌مو وتووێژێکدا به‌ڕێوه‌به‌ری پڕۆگرامه‌که‌ که‌ فارسه‌، کورده‌که‌ ده‌خاته‌ گۆشه‌ و مه‌نگه‌نه‌وه‌ و هه‌مو جارێک ئه‌م پرسیاره‌ دێنێته‌ ئاراوه‌ و ده‌یهه‌وێت له‌ به‌ر چاوی میلیۆنان چاولێکه‌ر و بیسه‌ری تلویزیۆنه‌که‌ی ئیعتیڕاف له‌و کورده‌ وه‌ربگرێت که‌ ئایا ئه‌وان سه‌ربه‌خۆییان ده‌وێت یا خۆ بۆ ئێرانێکی عه‌زیم تێده‌کۆشن. که‌ دیاره‌ ئه‌و کورده‌ش که‌ له‌ وه‌ها تلویزیۆنێک ده‌ر ده‌که‌وێت هه‌مو هه‌م و غه‌می کۆ کردنه‌وه‌ی ئیعتیبار بۆ خۆی و حیزبه‌که‌ی لای ئه‌و کاناڵه‌ یا لای بینه‌رانی ئه‌و کاناڵه‌یه‌ و خیرا سور ئه‌بێته‌وه‌ و سوێندیان بۆ ده‌خوات که‌ ئه‌وان واته‌ خۆی و حیزبه‌که‌ی باسی جیابونه‌وه‌ له‌ ئێران ناکه‌ن!! زۆر عادی ده‌بێت که‌ ئه‌گه‌ر له‌ وه‌ها حاڵه‌تێکدا بۆ نمونه‌ له‌ ده‌نگی ئه‌مریکا کورده‌که‌ بڵێت، ئه‌و پرسیاره‌ به‌ ده‌نگی ئه‌مریکا چی، که‌ ئیدیعا ده‌کات ڕۆژنامه‌وان و هه‌واڵنێرێکی بێ لایه‌نه‌؟ ‌به‌ڵام لێره‌دا ئه‌وه‌ی گرنگ نیه‌ به‌رژه‌وه‌ندی گه‌لی کوردستانه‌ و ته‌نیا کۆکردنه‌وه‌ی ئیعتیبارێکی هیچ و پوچه،‌ ئه‌ویش به‌ نرخی چاره‌نووسی نه‌ته‌وه‌یه‌ک که‌ ئه‌وه‌ ده‌چێت بۆ هه‌شتا و شه‌ش ساڵه‌ که‌ که‌مترین مافی له‌ لایه‌ن ئه‌و نه‌ته‌وه‌ داگیرکه‌رانه‌وه‌ بۆ قایل نه‌بوونه‌ و بێشک له‌ داهاتووشدا هه‌ر وا ده‌مێنێت و ئه‌وان ته‌نیا یاری به‌ چاره‌نووسی ئێمه‌وه‌ ده‌که‌ن و به‌س!!

خه‌باتی ئه‌مڕۆی ئێمه‌ له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان له‌ قۆناخێکی ئێجگار هه‌ستیاردایه‌ و ئاڵ و گۆڕه‌کان به‌ خێرایی تێپه‌ڕ ئه‌بن. کۆمه‌ڵێکی زۆر شۆڕه‌لاوی چالاکی سیاسی و مه‌ده‌نی گه‌له‌که‌مان هه‌ر ئێستاکه‌ له‌ سیاچاڵه‌کانی ڕژیمی دواکه‌وتوو و واپه‌سگه‌رای کۆماری ئیسلامیدا گیرۆده‌ن، دوازده‌ که‌س له‌و شۆڕه‌لاوانه‌ و ڕه‌نگه‌ زۆر زیاتریش، هه‌نۆکه‌‌ حوکمی نامرۆڤانه‌ و ناعادڵانه‌ی سێداره‌یان به‌ سه‌ردا سه‌پاوه‌ و مه‌ترسی ئه‌وه‌یان له‌سه‌ره‌ که‌ ئه‌وانیش وه‌ک نوێترین شه‌هیدی باڵابه‌رزی وڵاته‌که‌مان کاک ئیحسان له‌ سێداره‌ بدرێن و زۆر جێگای نیگه‌رانین، چونکو کۆماری ئیسلامی له‌ ئاست سه‌رکوتی گه‌لی کوردستاندا هێند به‌ قینه‌ که‌ هیچ مه‌بده‌ء و یاسا و ئایینێک ناناسێت و ئه‌مه‌ خۆی ده‌یسه‌لمێنێت که‌ گه‌لی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان له‌ ژێر سه‌یته‌ره‌ی چ ڕژیمێکی ئاپاڕتایدیدا گیرۆده‌ و ده‌ستبه‌سه‌ره‌!
وه‌ک ده‌زانین ئیراده‌ی ئه‌و گه‌لانه‌ی که‌ ژێر ده‌سته‌ن، له‌وانه‌ گه‌لی ڕۆژهه‌ڵاتی وڵاتم، به‌ ده‌ست خۆیانه‌وه‌ نیه. گه‌لانی ژێر ده‌سته‌ ناتوانن و بۆیان نیه‌ چاره‌نووسیی خۆیان به‌ ده‌ست خۆیانه‌وه‌ بگرن، بۆیان نیه‌ له‌ ئاست زوڵم و زۆرێکیش که‌ لێیان ده‌کرێت ته‌نانه‌ت ناڕه‌زایه‌تی هێمنانه‌ش به‌ڕێوه‌ به‌رن و هه‌ر کاتێک گه‌ل پێداگری له‌ سه‌ر ئه‌م مافه‌ی خۆی بکاتن، به‌ ڕه‌زیلانه‌ترین شێوه‌ ده‌درێنه‌ به‌ر ڕه‌گباری موسه‌لسه‌له‌کانی پارێزه‌رانی ئه‌م نیزامه‌ گه‌نده‌ڵ و ئاپاڕتایدیه‌. له‌ ڕاستیدا ئامانجی ژێر ده‌سته‌ ڕاگرتنی گه‌لێک یا نه‌ته‌وه‌یه‌ک دو شته‌، یه‌که‌م داگیر کردنی خاکه‌که‌ی و دوهه‌م لێساندنه‌وه‌ی ئیراده‌ی نه‌ته‌وایه‌تیه‌‌تی. گه‌لی کوردستان به‌ گشتی پاش ئه‌وه‌ی که‌ خاکه‌که‌ی دابه‌ش کرا و ئیراده‌ی لێی سه‌ندراوه‌، هاوکات هزرێکی سیاسی نزمیشی پێ ئیلقا یا ته‌زریق کرا و ئه‌ویش کز کردنی هه‌ستی سه‌ربه‌خۆیی بوو له‌و گه‌له‌دا. ئامانجی سه‌ره‌کی و درێژماوه‌ له‌ سه‌ر گه‌لی کوردستان توانه‌وه‌ی بوو، له‌ سه‌ره‌تاوه‌ له‌ ڕێگای تێکه‌ڵ کردنیان له‌ گه‌ڵ فه‌رهه‌نگی خۆیان و له‌ بیربردنه‌وه‌ی زمانیان (ئاسیمیلاسیون) و دواتر ئه‌گه‌ر ئه‌و سه‌ری نه‌گرت له‌ ڕێگای جێنۆسایده‌وه‌.
کاتێک ئێمه‌ چاو له‌ مێژووی گه‌له‌که‌مان ده‌که‌ین، دایمه‌ هه‌ردوک سیاسه‌ته‌که‌ له‌ سه‌ر گه‌لی ئێمه‌ جێبه‌جێ کراون. نمونه‌ی به‌ زۆر کۆچاندنی کورده‌کان بۆ شاره‌ دوره‌کانی ئه‌و وڵاتانه‌، له‌ ئێران به‌ره‌و مه‌شهه‌د و شاره‌ فارس نیشینه‌کانی دیکه‌ و له‌ تورکیه‌ به‌ره‌و ئه‌ستانبوڵ و ڕۆژئاوای ئه‌و وڵاته‌ و له‌ سوریه‌ و ئێراقیش به‌ره‌و شاره‌ عه‌ره‌بیه‌کان، نمونه‌گه‌لێکن‌ و هاوکات گۆڕینی ناوی شاره‌ کوردیه‌کان به‌ ناوی غه‌یره‌ کوردی و کردنی پارێزگا کوردیه‌کان به‌ پارێزگای خۆیان وه‌ک ئازه‌ربایجانی ڕۆژئاوا که‌ ده‌بو پارێزگای ورمێی ناو بووایه و سه‌ره‌ڕای هه‌مو ئه‌مانه‌ سوتاندن و وێران کردنی هه‌زاران گوندی کوردستان، هه‌مو ده‌چنه‌ خانه‌ی ئاسیمیلاسیۆن و هاوکات هه‌ر هه‌مو کۆمه‌ڵکوژییه‌کان و ته‌نانه‌ت ئیعدام و تیربارانه‌ تاکه‌که‌سییه‌کانیش له‌ خانه‌ی جێنۆسایدی نه‌ته‌وایه‌تیی گه‌لی کوردستان جێ ده‌گرن که‌ به‌ ده‌ست هارترین دیکتاتۆڕه‌کانی سه‌ده‌کانی بیست و بیستویه‌ک جێ به‌ جێ ده‌کرێن. له‌ کوردستان سه‌ره‌ڕای ئه‌و دو سیاسه‌ته‌ گڵاوه‌ که‌ باسم لێکردن، سیاسه‌تێکی دیکه‌ش له‌ لایه‌ن هه‌مو داگیرکه‌رانی کوردستانه‌وه‌ به‌ یه‌کده‌نگ په‌یڕه‌وی کراوه‌ و ده‌کرێت و ده‌شتوانم بڵێم که‌ له‌م سیاسه‌ته‌ دا به‌ داخه‌وه‌ خۆشمان یارمه‌تی ده‌ریان بووین و ئه‌ویش هه‌وڵی سڕینه‌وه‌ی هزری سه‌ربه‌خۆیی له‌ گه‌لی ئێمه‌دا بوو به‌ گشتی له‌ هه‌مو پارچه‌ دابه‌شکراوه‌کانیدا.
ئه‌م سیاسه‌ته‌ چه‌په‌ڵه‌ پاش سه‌رکوتی کۆماری کوردستان و شه‌هید کردنی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د ده‌ستی پێ کرد و گۆڕینی دروشمی حیزبی پێشه‌وا له‌ سه‌ربه‌خۆییه‌وه‌ بۆ خودموختاری ئاکامی ئه‌و سیاسه‌ته‌ی داگیرکه‌رانی کوردستان بوو. ده‌توانم بڵێم که‌ ته‌نانه‌ت له‌ سێداره‌ درانی پێشه‌وا و هه‌ڤاڵانی ڕێک له‌م پلانه‌ سیاسیه‌‌ نوێیه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی گرتبو، هه‌ر بۆیه‌ له‌و سه‌ر و به‌نده‌شدا له‌ به‌غدادیش کۆمه‌ڵێک چالاکوانی شۆڕشگێڕی کورد به‌ ناوی چوار ئه‌فسه‌ره‌که‌ له‌ سێداره‌ دران و له‌ سوریه‌ و له‌ تورکیه‌ش که‌ هه‌مومان ده‌زانین چ فاشیزمێکی ڕه‌ها گه‌لی ئێمه‌یان سه‌رکوتی خوێناوی کردووه‌. له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان نیزامی فاشیستی ڕه‌زا خان پاش له‌ سێداره‌ دانی پێشه‌وا و هه‌ڤاڵانی ئه‌وجار به‌ هه‌مو هێزییانه‌وه‌ ته‌بی کۆماریان سه‌رکوت و له‌ بیر خه‌ڵک برده‌وه‌. واته‌ پاش ماوه‌یه‌ک کۆمه‌ڵکوژی و ترساندن و سه‌رکوت و تۆقاندن به‌و ئامانجه‌ گڵاوه‌ گه‌یشتن که‌ هه‌ستی خه‌ڵک بۆ کۆماری کوردستان و پێشه‌وا و هه‌ڤاڵانی و له‌ هه‌مو گرنگتر دروشم و خه‌ون و ئاواتی سه‌ربه‌خۆیی له‌ بیری خه‌ڵکدا بسڕنه‌وه‌ که‌ زاهیره‌ن تێیدا سه‌رکه‌وتووش بوون.
ئاله‌م ڕوداوو و به‌سه‌رهاتانه‌وه‌یه‌ که‌ بۆمان ده‌رده‌که‌وێت که‌ دروشمی سه‌ربه‌خۆیی له‌ لایه‌ن گه‌لی کورده‌وه‌، تاڵترین و ناخۆشترین کابوس و خه‌ونی داگیرکه‌رانی کوردستانه، بۆیه‌ هه‌ر وه‌ک باسی کرا ده‌بو پاش ئه‌و سێدارانه‌ و ئه‌و سه‌رکوته‌ خوێناویانه‌ ئیتر هزری سه‌ربه‌خۆیی له‌ گه‌لی کورددا بسڕنه‌وه‌ و به‌ گشتی خه‌باتی گه‌لی کورد کۆتایی پێ بێت. به‌ڵام وه‌ک دیترا خه‌باتی گه‌ل ئه‌مجاره‌ له‌ باشوری کوردستان سه‌ری هه‌ڵداوه‌ و کوره‌ی خه‌بات له‌و به‌شه‌ گه‌شه‌ی سه‌ند و کورده‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتیش له‌و به‌شه‌دا که‌م تا زۆر به‌شدار بوون، به‌و که‌م و کوڕییه‌وه‌ که‌ ئیتر دروشمی سه‌ربه‌خۆیی لای حیزبه‌کان به‌رز نه‌کرایه‌وه‌ و ئه‌و دروشمه‌ پیرۆزه‌ به‌ شێوه‌یه‌کی سه‌رسوڕ هێنه‌ر گۆڕدرا و کرا به‌ خودموختاری! پرسیار ئه‌وه‌یه‌ چ ده‌ستێک له‌ پشت ئه‌و سیاسه‌ته‌وه‌ بوو؟ له‌نده‌ن؟ موسکو؟ یا ڕه‌زا خان و ده‌و‌ڵه‌تی به‌عس و عوسمانی بۆخۆیان؟ زۆر دژواره‌ بزانین کام ده‌سته‌ بوو به‌ڵام یه‌ک ده‌ت نه‌بو به‌ڵکو به‌ هۆی تاڵانکردنی نه‌وته‌وه‌ چه‌ند لایه‌ن ده‌ستییان تێیدا هه‌بو! من شکم له‌ سه‌ره‌تاوه‌ بۆ له‌نده‌ن ده‌چێت ئه‌ویش له‌ ڕێگای موسکۆوه‌ و ئه‌میش له‌ ڕێگای حیزبی توده‌ی ئێرانه‌وه‌!

28ی خه‌زه‌ڵوه‌ری 2709

۱۳۸۸ آبان ۲۵, دوشنبه

خه‌ونی سه‌ربه‌خۆیی چاکتره‌ یا خه‌ونی کورسی یه‌ک له‌ تاران؟‌!




Ayub Rahmani
rahmayub@yahoo.de


بنچینه‌ ناسراوه‌کانی زانستی مه‌نتق پێمان ئه‌ڵێن که‌ هه‌مو دروست بوونێک، هه‌مو خوڵقانێک، هه‌مو له‌دایک بوونێک، هه‌مو سیسته‌م و تێئۆری و دام و ده‌زگایه‌ک ده‌گاته‌ نیهایه‌تێک، یا کۆتاییه‌ک و یا مه‌رگێک! ئه‌مه‌ سروشتی ناسڕاوی تا ئێستای ژیان له‌ سه‌ر ئه‌رز و یا سروشتی مرۆڤایه‌تیه‌ و ئیراده‌ی هیچکه‌س له‌م یاسایه به‌ ده‌ر نیه‌. ئه‌وه‌ی ده‌مێنێته‌وه‌ و له‌ ناو ناچێت وزه‌یه‌، که‌ ته‌نیا شکڵ یا خۆ فۆڕمی ده‌گۆڕدرێت.
30 ساڵ پێش ئێستا له‌ ئێرانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی نیزامی شۆڤینیستی په‌هله‌وی، خه‌ڵکی وه‌زاڵه‌ هاتوو ڕژانه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کان و به‌ ئیراده‌ی میلیۆنی خۆیان ئه‌و نیزامه‌ ئێکسپایه‌ڕه‌یان بۆ هه‌میشه‌ ڕوخاند. له‌ سه‌ر خه‌نده‌قی ئه‌و شۆڕشه‌ کۆمه‌ڵایه‌تیه‌ هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ نیزامێکی دواکه‌وتوو بنیاتنرا که‌ هه‌ر له‌ یه‌که‌م خشته‌کانیه‌وه‌ به‌ خواری داندران و نیزامێک به‌ خوار و خێچی هه‌ڵچندرا که‌ هه‌ر له‌و سه‌ره‌تایه‌وه‌ مه‌حکوم بوو به‌ نه‌مان و فه‌وتان. له‌م نیزامه‌ تازه‌ به‌ ده‌سه‌ڵات گه‌یشتووه‌ دواکه‌وتووه‌دا هه‌مو مافه‌ سه‌ره‌تاییه‌کانی مرۆڤ، هه‌مو ئازادیه‌کان، هه‌مو مافه‌کانی ژنان و منداڵان، کرێکاران و خوێنداکاران و مامۆستایان و هتد و هه‌مو مافه‌ سێنفیه‌کانیان به‌ دواکه‌وتووانه‌ترین و بێ ڕه‌وشتترین شێوه‌ ئه‌خڵاقیه‌کان ژێر پێ نران. هه‌مو ئه‌م پێشێلکاریانه‌ له‌ کوردستان به‌ هۆی جیاوازی ڕه‌گه‌زی و ئایینی به‌ چه‌ند قات زیاتر بوون و به‌ جورئه‌ت ئه‌توانم بڵێم که‌ له‌ کوردستان هیچ مافێک بۆ ئه‌م گه‌له‌ بوونی نه‌بو و ئێستاش که‌ ئێستایه‌ هه‌ر وه‌ک خۆی ماوه‌ و خراپتر‌ بووه‌ و چاکتر نه‌بووه‌! گه‌لی مافخوراو و خۆڕاگری کوردستان که‌ هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای دروست بوونی کۆماری ئیسلامی، ئه‌م غوده‌ سه‌ره‌تانیه،‌ تێ گه‌یی که‌ دوژمنایه‌تی سه‌رسه‌ختی ئه‌م نیزامه‌ش هه‌ر وه‌ک نیزامگه‌لی پێشوتر له‌و وڵاته‌ له‌ دژی گه‌لی‌ کوردستان و مافه‌ ڕه‌واکانی هه‌ر یه‌ک شتن و نه‌گۆڕاون، به‌ ناچاری ئه‌م جاره‌ش شانی خسته‌ به‌ر خه‌باتێکی نه‌خوازڕاو و له‌ پسان نه‌هاتوی دیکه‌، که‌ سه‌ره‌ڕای که‌م و کوڕیه‌کانی به‌ڵام به‌رده‌وام‌ تا به‌ ئه‌مڕۆ درێژه‌ی هه‌یه‌. گه‌لی ئێمه‌ شۆڤینیزم و به‌رته‌ری خوازی گه‌لی فارسی زۆر چاک ناسیوه‌ و به‌ ته‌جروبه‌ بۆی ده‌رکه‌وتووه‌، هه‌ر بۆیه‌ له‌ دژی هه‌ر جۆره‌ هه‌ڵاواردنێک خه‌باتێکی له‌ پسان نه‌هاتوی ده‌ست پێ کردوه‌.
باوکانی ئێمه‌ واته‌ نه‌سڵی پێش ئێمه له‌ خه‌باتی دژی ڕوخانی نیزامی پاشایه‌تی نه‌ ته‌نیا له‌ نه‌ته‌وه‌کانی دیکه‌ی ناو جوگڕافییای سیاسی ئێران وه‌دوا نه‌که‌وتن، به‌ڵکو چه‌ند هه‌نگاویش له‌ پێشییانه‌وه‌ بوون، بۆ ئه‌وه‌ی گه‌لی کورد ئه‌و کاتیش له‌ هه‌مووان زیاتر مافه‌کانی پێشێل ده‌کران و هه‌ر بۆیه‌شه‌ له‌ هه‌موان زیاترپێویستی به‌ ئازادی بوو. شۆڕشی حه‌فتا و نۆی زایینی سه‌رکه‌وت و به‌ داخه‌وه‌ ئه‌مجاره‌شیان هه‌وساری شۆڕش درا ده‌ست گه‌لی فارس و ئیسلامیه‌ توندڕه‌وه‌ شیعه‌ فارسه‌کان، که‌ سه‌مه‌ره‌که‌ی دامه‌زرانی کۆماری ئیسلامی بوو. گه‌لی کوردستان که‌ ده‌بوو له‌ ده‌خاڵه‌تی سیاسی ئه‌و وڵاته‌ ئه‌گه‌ر له‌ هه‌موان زیاتری به‌ر ناکه‌وێت، لانیکه‌م به‌شی ئه‌و له‌وانیتر که‌متر نه‌بێت و له‌گه‌ڵیان به‌رابه‌ر بێت، به‌ڵام ئه‌مه‌ له‌ منتقی شۆڤینیزمی فارسدا جێگای نه‌بوو. پاشان که‌ گه‌لی کوردستان داوای که‌مترین خۆ ئیداره‌ کردنێکی ساده‌ی کرد، ئه‌ویش له‌ ژێر سه‌یته‌ره‌ی حکومه‌تی ناوه‌ندیدا، ئه‌مه‌یش نه‌ ته‌نیا وڵامی نه‌درایه‌وه‌، به‌ڵکو هه‌ر خێرا پلانی دامرکانه‌وه‌ی هه‌ستی ئازادیخوازی گه‌لی کوردستان، له‌ ناوه‌ندی ده‌سه‌ڵاتی شۆڤینیزمی فارسی، ئه‌مجاره‌ ئیسلامی، داڕێژرا و ڕێبه‌ری نیزام، خومه‌ینی و سه‌رۆککۆماری نیزام به‌نی سه‌در فه‌رمانی سه‌رکوتی گه‌لی کوردیان ده‌ر کرد و وه‌ها شه‌ڕێکیان به‌ سه‌ر گه‌لی کوردستاندا سه‌پاند که‌ له‌ سی ساڵ له‌مه‌ پێشه‌وه‌ تا ئێستا به‌ میلیۆنها کورد، ژن و منداڵ و لاو و پیر، کوژراو، بریندار، سه‌قه‌ت، گیراو، ئه‌شکه‌نجه‌دراو، ئاواره‌ و ده‌ربه‌ده‌ر و ماڵ وێران و ماڵکاول بوون. بنه‌ماڵه‌ نیه‌ که‌ ئه‌گه‌ر شه‌هیدێک یا چه‌ند شه‌هیدی له‌ کوردستان به‌ ده‌ست ده‌سه‌ڵاتی شۆڤینیستیه‌وه نه‌دا‌بێت، لانیکه‌م بریندار و یا زه‌ره‌رگه‌لی زۆر گه‌وره‌ی لێ که‌وتووه‌. ئه‌مانه‌ هه‌مو سه‌ره‌ڕای پێشێلکرانی مافی خوێندن و نوسین به‌ زمانی زگماکی و سه‌ره‌ڕای له‌ ناوبردنی ئاسه‌واره‌ مێژووییه‌کانی گه‌لی کوردستان و دزین و فڕۆشتنیان، سه‌ره‌ڕای هه‌مو هه‌ڵاواردنه‌ جنسی و ئایینی و ئه‌تنیکییه‌کان که‌ به‌ سه‌ر گه‌لی کوردستاندا به‌ شێوه‌ی سیستماتیک به‌ ڕێوه‌ چوون و به‌ڕێوه‌ ده‌چن. به‌ڵام زۆر به‌ داخ و که‌سه‌ره‌وه‌ و مه‌خابن سه‌ره‌ڕای هه‌مو ئه‌م ته‌جروبانه‌ ئه‌مڕۆکه‌ به‌شی زۆری حیزبه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان هێشتا وانه‌یان وه‌رنه‌گرتووه‌ و شه‌وانه‌ خه‌ونی کورسی ده‌سه‌ڵات له‌ تاران ده‌بینن، که‌ دواتر به‌ تێر و ته‌سه‌لی دێمه‌وه‌ سه‌ر ئه‌م خه‌ونه‌ تاڵانه و زیانه‌کانی‌! ‌ ‌ ‌
به‌ڵام ئێستا ئیتر به‌ خۆشییه‌وه‌ هه‌‌مو نیشانه‌کان، کۆتایی و سه‌ربه‌ره‌وخواریی ده‌سه‌ڵاتی ڕه‌شی کۆماری ئیسلامی ئێرانمان نیشان ده‌ده‌ن. ئه‌م هه‌واڵه‌‌ به‌ دڵنییاییه‌وه‌ باشترین و خۆشترین مزگێنییه‌ بۆ لانیکه‌م نه‌وه‌د تا نه‌وه‌د و پێنج له‌ سه‌دی دانیشتوانی ناو جوگرافیای ئێران و زیاده‌ڕه‌وی نابێت ئه‌گه‌ر بڵێم جیهانیش و دیاره‌ له‌ هه‌مو زیاتر خۆشترین مزگێنییه‌ بۆ گه‌لی زوڵملێکراو و کۆیله‌ ڕاگیراوی کوردستان. هه‌رگیز له‌ سی ساڵی ڕابردودا ئاسه‌واری ڕوخانی ئه‌م ڕژیمه‌ تا‌ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ و به‌ تایبه‌ت ئه‌م مانگانه‌ی ئه‌خیر ڕوون و به‌رچاو نه‌بووه. ده‌نگی شۆڕش و ژێر و ژوور کردنی سیسته‌می سیاسی له‌و وڵاته‌ نه‌ ته‌نیا به‌ گوێی دیکتاتۆڕی ئێران، خامه‌نه‌یی و دار و ده‌سته‌که‌ی گه‌ییوه‌، به‌ڵکو دڵنیا بوون له‌ شۆڕشێکی دیکه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌ ئێران له‌ چه‌شنی شۆڕشی 1979 هه‌مو جیهانی ته‌نیوه‌ و له‌ گه‌لێک وڵاتیش پشتیوانی لێ ده‌کرێت.‌ دیاره‌ ڕژیم له‌ مێژه‌ گۆڕی خۆی هه‌ڵکه‌ندووه‌، هه‌ر له‌و کاتانه‌وه‌ی که‌ بنیاتنه‌ری ڕژیم واته‌ خومه‌ینی دواکه‌وتوانه‌ترین هزره‌کانی تێکه‌ڵ به‌ سیاسه‌ت له‌و وڵاته‌ کرد و دواتر ڕژیم بۆ قایم کردنی بناغه‌ کۆنه‌کانی خۆی ده‌ستی دایه‌ سه‌رکوتی خه‌ڵک و به‌ تایبه‌ت که‌مایه‌سیه‌ ئه‌تنیکی و ئایینیی و هتده‌کان و له‌م ڕێگایه‌شدا خووی دڕنده‌یی و بێ ڕه‌حمی به‌ ئه‌و په‌ڕی خۆی گه‌یاند و ئه‌وجار له‌ هاوینی شه‌ست و حه‌وت و پاش کۆتایی شه‌ڕی هه‌شت ساڵه‌ بۆ چاوترساندنی خه‌ڵک و سڕینه‌وه‌ی ناڕازییان، ده‌ستی دایه‌ کۆمه‌ڵکوژی هه‌زاران به‌ندکراوی سیاسی، ڕژیم به‌و کارانه‌ی هه‌ر ئه‌وکات گۆڕی خۆی تاشی و ئیتر هه‌مو شتێک ماتڵی پێ گه‌یشتن و لێدانی بروسکه‌ بوون. به‌ واتایه‌کی تر یه‌که‌مین خشته‌ خواره‌کان‌ هه‌ر ئه‌و کات داندران و له‌ سه‌ر خشتی خوار دیواری کۆماری ئیسلامی به‌رز کرایه‌وه‌ و دواتر دیاره‌ گه‌لی کوردستان و نه‌ته‌وه‌ بنده‌سته‌کانی دیکه‌ش به‌ که‌ڕڕات هه‌وڵی ڕوخانی ئه‌و دیواره‌ و بروسکه‌ی ته‌قینه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگایان لێدا، به‌ڵام هیچکام نه‌یانتوانی کۆمه‌ڵگا به‌ره‌و ته‌قینه‌وه‌ به‌رن و هه‌مو جارێکیش به‌ خوێناویترین شێوه‌ سه‌رکوت ده‌کرا، بۆ ئه‌وه‌ی که‌ کۆماری ئیسلامی هێشتا له‌ لای نه‌ته‌وه‌ی باڵاده‌ست له‌ ئێران پشتیوانی لێده‌کرا. به‌ڵام پاش سه‌رهه‌ڵدانی هزری گه‌شه‌ له‌ ئێران، له‌ ناو ستونه‌کانی ده‌سه‌ڵاتدا و له‌ ناو نه‌ته‌وه‌ی فارسیشدا جوڵانه‌وه‌یه‌ک له‌ دژی ده‌سه‌ڵات په‌یدا بوو و به‌ سه‌رکه‌وتنی محه‌مه‌دی خاته‌می هێزی گرت و پاشانیش ڕۆژ له‌گه‌ڵ ڕۆژ له‌ حکومه‌ت دور که‌وته‌وه‌ تا ئه‌وه‌ی که‌ له‌‌ ئه‌خیر شانۆی هه‌ڵبژاردندا له‌ بیست و دوی جۆزه‌ردانی ئه‌مساڵ که‌ ڕژیم کوده‌تای له‌ ڕێفۆڕمخوازه‌کان کرد، به‌ ئاستی ته‌قینه‌وه‌ گه‌یشت که‌ هه‌مومان له‌ مانگه‌کانی ڕابردوودا ئاگاداری هه‌واڵه‌کانی بووین. هه‌ر ئه‌وانه‌ی که‌ تا دوێنی ستونه‌کانی ڕژیم بوون، ئه‌مڕۆکه‌ خۆیان بوونه‌ته‌ پوازی ڕژیم و به‌ئینشیقاقیان کێشاوه‌! کورد ئه‌ڵێت "دار ئه‌بێ پوازی له‌ خۆی بێت"، کۆماری ئیسلامیش ده‌بو پوازی له‌ خۆی بێت، بۆ ئه‌وه‌ی غه‌یره‌ خۆییه‌کان بۆ وه‌ها ڕژیمێک به‌ بێ به‌زه‌ییانه‌ و به‌ ئاسانی له‌ ناو ئه‌بردرێن، به‌ڵام خۆییه‌کان کلکی یه‌کترینیان له‌ مشتدایه‌ و هه‌مو کون و که‌له‌به‌ره‌کان و خاڵه‌ لاوازه‌کانی یه‌کترین ده‌ناسن و به‌ ئاسانی‌ ده‌ستیان ناچێته‌ یه‌کترین، هه‌ر بۆیه‌ پوازه‌ خۆییه‌کان ده‌توانن قه‌یرانی کۆمه‌ڵگا گه‌وره‌ و گه‌وره‌تر بکه‌نه‌وه‌‌. وه‌ک دیتمان پوازی ئه‌مجاره‌ توانی گه‌وره‌ترین درز له‌ له‌شی ئه‌م داره‌ ڕه‌گ کرماوییه‌دا دروست بکات و به‌م پێیه‌ش و به‌و نیشانه‌گه‌له‌ش که‌ دیارن، ئه‌م داره‌ ڕزیوه‌ که‌ دو که‌رت بووه‌ به‌ره‌و وردبوون ئه‌ڕوات و ئه‌ویش له‌ داهاتویه‌کی ئێجگار نیزیکدا. به‌ زمانێکی دیکه‌ قه‌یرانه‌ یه‌ک له‌ دوا یه‌که‌کانی ده‌سه‌ڵاتدارانی ڕژیم ئه‌مڕۆکه‌، نه‌ ته‌نیا له‌ ناوخۆیاندا له‌ هه‌مو بواره‌ سیاسی و ئابوری و ئیدئۆلۆژیکی و هتددا گه‌وره‌تر و گه‌وره‌تر بۆته‌وه‌ و هه‌ر واش به‌ره‌و قه‌ڵه‌شان ئه‌ڕوات، به‌ڵکو ئه‌و قه‌یرانانه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی خۆی و ناو کۆمه‌ڵگادا و له‌ویش گرنگتر له‌ کۆمه‌ڵگای نێونه‌ته‌وه‌یش به‌ره‌و ته‌قینه‌وه‌ی نیهایی و لێکترازانی هه‌تاهه‌تایی بناخه‌کانی ئه‌و ڕژیمه‌ گه‌نده‌ڵه‌ ئه‌ڕوات. ڕژیم لای نه‌وه‌د و هه‌شت له‌ سه‌دی کۆمه‌ڵگا ئیعتیبار و ئیعتیماد و شه‌رعییه‌تی نه‌ماوه، (که‌ له‌ لای گه‌لی کوردستان هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ هیچکامییانی نه‌بو)‌ و له‌ قه‌یرانی مه‌شروعییه‌تدا به‌ سه‌ر ده‌بات و ئاخیرین هه‌ناسه‌کانی هه‌ڵده‌کێشێت!

ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان
وه‌ک پێشتریش له‌مباره‌وه‌ وتارم ده‌رکردووه‌، ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامی له ئێران ئێستا به‌ ده‌ست سپای پاسداران و ده‌ستگا نیزامی و ئه‌منیه‌تیه‌کانی ئه‌و ڕژیمه‌وه‌یه، هه‌ر بۆیه‌ باشتر وایه‌ له‌م قۆناخه‌دا به‌ ڕژیم بوترێت کۆماری سپای پاسداران‌. سپای پاسداران که‌ هێزێکی مافیایی ئێجگار ترسناکه،‌ له‌ سه‌رتاسه‌ری ئه‌و وڵاته‌ حکومه‌ت نیزامیێه‌کی ڕانه‌گه‌یه‌ندراوی به‌ر پا کردووه‌ و ئه‌م حکومه‌ت نیزامییه‌ به‌ تایبه‌ت له‌ کوردستان که‌ شۆڤینیزمی فارس خه‌ڵکی ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ی ناوێت و ته‌نیا خاک و زێدی ئه‌و گه‌له‌ی ده‌وێت، به‌ شێوه‌ی سیستماتیک ئه‌ڕواته‌ پێشه‌وه‌. هه‌ر بۆیه‌ له‌ لایه‌ن گه‌لیشه‌وه‌ کوردستان مه‌ڵبه‌ندی نفره‌ت له‌و ڕژیمه‌یه‌ و دار و ده‌سته‌ی تا ژێر دیان موسه‌له‌حی ڕژیم، شه‌و نیه‌‌ که‌ تا به‌یانی له‌ کوردستان خه‌وێکی ئاسوده‌ بکه‌ن و به‌ ئاسوده‌یی شه‌ویان ڕۆژ بکه‌نه‌وه‌. کۆماری سپای پاسداران له‌ کوردستان ته‌نانه‌ت ناتوانێت سیقه‌ به‌‌و جاش و خۆفڕۆشه‌ کوردانه‌ش بکات که‌ ساڵیانێکی دور و درێژه‌ له‌ خزمه‌ت به‌ ڕژیمدان و له‌ پشت کردن به‌ گه‌له‌که‌یان خاوه‌نی گه‌وره‌ترین ده‌فته‌ری تاوانه‌کانن! ئه‌گه‌ر چی ڕژیم له‌ زاهیردا ئه‌و جاشانه‌ چه‌کداریش ده‌کات، به‌ڵام بۆ ته‌زویر و ڕیا ناچاره‌ ئه‌و ڕیسکه‌ بکات و هه‌ر وه‌ک دیتمان له‌ کاتی ڕۆیشتنی خامه‌نه‌یی بۆ کوردستان ئه‌وه‌ی جاش بوون، تا گه‌ڕانه‌وه‌ی خامه‌نه‌یی، چه‌ک کران!
کۆماری سپای پاسداران له‌م دواییانه‌دا که‌وتۆته‌ داڕشتنی پلانێکی به‌ خیاڵی خاوی خۆی ترساندن و تۆقاندنی خه‌ڵکی کوردستان و له‌م ڕێگایه‌شه‌وه‌ ترساندنی باقی گه‌لانی وه‌زاڵه‌ هاتوی ناو ئێران. ئه‌م پلانه‌ نوێیه‌ بریتیه‌ له‌ کوشتنی به‌ند کراوانی سیاسی کورد له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان و وه‌ک دیتمان ڕۆژی چوار شه‌ممه‌ی ڕابردوو بیستی خه‌زه‌ڵوه‌ر، لاوێکی خه‌باتکاری کوردی به‌ ناوی ئیحسان فه‌تاحییان خه‌ڵکی کرماشان ته‌نیا به‌ تاوانی ئه‌ندامه‌تی له‌ ڕێکخراوێکی سیاسی ئێعدام کرد. ئه‌مه‌ له‌ حاڵێکدا که‌ هه‌مو پلانه‌که‌ مه‌شکوکه‌ و هێشتا هیچکه‌س ته‌رمی کاک ئیحسانی نه‌دیوه‌ و گریمانه‌ی ئه‌وه‌ ده‌کرێت که‌ ئه‌و لاوه‌ شۆڕشگێڕه‌ پێشتر له‌ ژێر ئه‌شکه‌نجه‌دا گیانی له‌ ده‌ست دابێت. پاش ئه‌م کاره‌ساته‌ دڵته‌زێنه‌ بۆ گه‌له‌که‌مان و له‌ پێش هه‌مو که‌س بۆ که‌س و کاری ئه‌م ئازیزه‌ گیانبه‌ختکردووه‌ له‌ پێناو ئازادی گه‌له‌که‌یدا، ئێستا دوباره‌ باسی ئه‌وه‌ هه‌یه‌ که‌ ڕژیمی سپای پاسداران به‌ ته‌مای ئیعدامی یه‌کێکی دیکه‌ له‌ به‌ند کراوانی سیاسی کورده‌ به‌ ناوی شێرکۆ مه‌عارفی خه‌ڵکی بانه‌ و هه‌ر ئێستا ده‌کوترێت که‌ تیمی ئێعدام به‌ره‌و شاری سه‌قز، شوێنی به‌ندکراوی کاک شێرکۆ ڕۆیشتون و به‌ڕێکاره‌که‌ی (وه‌کیل) کاک شێرکۆ به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک ده‌ست ناکه‌وێت و ڕه‌نگه‌ ئه‌ویش هه‌ڕه‌شه‌ی کوشتنی له‌سه‌ر بێت بۆیه‌ ناوێرێت هیچ قسه‌ و باسێک له‌ باره‌ی مووه‌کیله‌که‌یه‌وه‌ بکات!
دیاره‌ کۆماری سپای پاسداران ئه‌گه‌ر بۆی بکرایه‌، هه‌ر هه‌مو به‌ندکراوانی سیاسی و غیره‌ سیاسی کوردی به‌ تێکڕا تیا ئه‌برد، به‌ڵام وه‌ک ده‌بینین به‌ ته‌مایه‌ به‌ خشکه‌ خشک و تاقه‌ تاقه‌ له‌ ناویان ببات و به‌ خه‌یاڵی خاوی خۆی هه‌م باقی به‌ندکراوان و به‌ تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی حوکمی نابه‌جێ و ناعادیلانه‌ی ئێعدامیان به‌ سه‌ردا سه‌پاوه‌ ده‌ترسێنێت و پاش ئه‌وانیش گه‌لی کوردستان و باقی گه‌لانی دیکه‌ی ئێرانیش ده‌ترسێنێت. به‌ڵام وه‌ک بینیمان که‌ کاک ئیحسانی فه‌تاحییان وه‌ک یه‌که‌م گیانبه‌ختکردووی ئه‌م پلانه‌ نوێیه‌ی ڕژیم، نامه‌یه‌کی نووسیوه‌ و داوییه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ که‌ ئیراده‌ی پۆڵایینی ئه‌و لاوه‌ کورده‌ به‌ ڕژیم و ده‌ست و په‌یوه‌نده‌کانی نیشان ده‌دات و ده‌یسه‌لمێنێت که‌ ڕژیم هه‌رگیز ناتوانێت به‌م سیاسه‌تی کوشتن و بڕینه‌، لاوانی خۆڕاگری کورد له‌ به‌ندیخانه‌کان و گه‌لی کوردستانیش بترسێنێت، چما "بیری ئازادی" ئه‌م گه‌له‌ و ئه‌و لاوه‌ شۆڕشگێڕانه‌ له‌ به‌ندیخانه‌کاندا فراوانتر بووه‌ و ده‌بێت. هه‌ر وه‌ک ئیحسانیش و فه‌‌رزادی که‌مانگه‌ریش و فه‌رهاد وه‌کیلیش له‌ نامه‌کانیاندا که‌ له‌ ژوری چاوه‌ڕوانی ئیعدام نوسییویانه‌، ده‌ر ئه‌که‌وێت‌، کۆماری سپای پاسداران خیاڵی زۆر خاوه‌ ئه‌گه‌ر پێی وابێت که‌ سیاسه‌تی کوشتن و تۆقاندن ده‌توانێت گه‌لی کوردستان له‌ ئیراده‌ی خۆیان پاشگه‌ست بکاته‌وه‌ و خه‌یاڵی خاوه‌ ئه‌گه‌ر پێی وایه‌ به‌ندکراوانی سیاسی له‌ کرده‌وه‌ی خۆیان پاشگه‌ست ده‌کاته‌وه‌. ئیحسان له‌ به‌ینی چوونه‌ به‌ر تلویزیۆن و تاریف له‌ حکومه‌ت یا مانه‌وه‌ له‌ پێناو خواست و ویسته‌کانی گه‌له‌که‌ی، ئه‌وی دوهه‌می هه‌ڵبژارد و سه‌ری سه‌ربه‌رزی نایه‌ ناو ته‌نافی سێداره‌ و ناوی خۆی و داوای مافی ڕه‌وای گه‌له‌که‌ی بۆ هه‌میشه‌ کرده‌ وێردی سه‌ر زمانان و تا ئه‌وپه‌ڕی جیهانی گه‌یاند و بۆ کۆماری سپای پاسدارانی شۆڤینیست و فاشیستی فارسیش ڕوی ڕه‌شی تۆمار کرد.
نه‌ ته‌نیا نامه‌که‌ی کاک ئیحسان، به‌ڵکو نامه‌یه‌کی مامۆستا فه‌رزاد که‌مانگه‌ر پاش بڵاو بوونه‌وه‌ی هه‌واڵی ئیعدامی ئیحسان و به‌ دوا ئه‌ویشدا نامه‌یه‌کی دیکه‌ی کاک فه‌رهادی وه‌کیلی که‌ تا ئێستا نوسراون و دراونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ و بێشک نامه‌ی دیکه‌ی له‌و چه‌شنه‌ش به‌ دوویاندا دێن، باڵای هه‌ر کام له‌و نامانه‌ له‌ هه‌ر هه‌مو شاهنامه‌که‌ی فیرده‌وسی به‌رزترن و ته‌نیا ئه‌و سێ دانه‌ نامه‌ توانیویانه‌ به‌ قه‌ده‌ر چه‌ند دانه‌ شاهنامه، هونه‌ری ڕاسته‌قینه‌ی خه‌بات و شۆڕشگێڕی و خۆڕاگری و جورئه‌تی ئه‌م لاوانه‌ و گه‌لی کوردستان بسه‌لمێنن. به‌ بڕوای من شاهنامه‌ی فرده‌وسی که‌ ناسنامه‌ی غیره‌تی فارسیه،‌ له‌ ئاست دانه‌ به‌ دانه‌ی ئه‌و نامانه‌دا، ته‌نیا په‌ڕه‌ کاغه‌زێکی سوواون، بۆ ئه‌وه‌ی که‌ شاهنامه‌ له‌و په‌ڕی ئازادی و خۆشگوزه‌رانی فیرده‌وسیدا نوسراوه‌ و به‌ڵام ئه‌و نامانه‌ له‌ کاتێکدا نووسراون که‌ نوسه‌رانیان ماتڵی حوکمی ناعادیلانه‌ی سێداره‌ن! بۆیه‌ ئه‌مه‌ هونه‌ری ڕه‌سه‌ن و ڕاسته‌قینه‌یه‌ له‌ مه‌یدانی ترس و جورئه‌ت و خۆڕاگریدا!‌ بۆیه‌ من پێم وایه‌ که‌ "له‌ ئاست ئه‌و لاوه‌ کورده‌ داری سێداره‌ چۆکی ئه‌له‌رزی"!
ئێستا که‌ باسی نامه‌ و هونه‌ری ڕه‌سنی خۆڕاگری کرا، ناتوانم وه‌سیه‌تنامه‌که‌ی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌دی نه‌مریش له‌ یاد بکه‌م، که‌ ئه‌ویش هه‌ر له‌و کاته‌دا نوسراوه‌ که‌ نوسه‌ره‌که‌ی واته‌ پێشه‌وا له‌ ژوری چاوه‌ڕوانی سێداره‌دا نووسیویه‌تی و بێشک ئه‌ویش توانیویه‌تی نه‌ترسانه‌ به‌ شۆڤینیستانی داگیرکه‌ری (اشغالگر) فارس بسه‌لمێنێت که‌ ئه‌وان ناتوانن به‌ کوشتنی لاوانی ئێمه‌، بیری ئازادی له‌ مێشکی ئه‌م گه‌له‌دا بسڕنه‌وه‌ و کاتێک ئه‌و سێ نامه‌ی ئه‌خیر له‌گه‌ڵ وه‌سییه‌تنامه‌که‌ی پێشه‌وا پێکه‌وه‌ هه‌ڵئه‌سه‌نگێنم، هه‌ر چوارییان به‌ ڕاشکاوانه‌ به‌ داگیرکه‌رانی فارس ده‌ڵێن که‌ ئه‌ی داگیرکه‌ری فاشیست، ئێوه‌ هه‌رگیز ناتوانن ئێمه‌ی مافخواز به‌ کوشتن بترسێنن و ته‌نانه‌ت کوشتنی ئێمه‌ش هه‌ر ده‌بێته‌ وانه‌ی خۆڕاگری و به‌رده‌وامی ژیان و به‌رخۆدان و بێشک پاش کوشتنی ئێمه‌ش به‌ هه‌زاران و میلیۆنان لاوی دیکه‌ی کورد، ده‌بنه‌ ئاڵاهه‌ڵگری ئه‌و ڕێگایه‌ی که‌ ئێمه‌ بۆی چووینه‌ کوشتن و پێتان وا نه‌بێت به‌ کوشتنمان لاوانمان واز له‌ مافه‌ ڕه‌واکانی گه‌له‌که‌یان و واز له‌ هه‌مو شتێک دێنن، به‌ڵکو به‌ پێچه‌وانه‌ داری ئازادی به‌ خوێن به‌ر ئه‌گرێت و ئێوه‌ی شۆڤینیستیش ته‌نیا له‌ گۆڕه‌ هه‌ڵکه‌ندراوه‌کانتان نیزیکتر ده‌بنه‌وه‌ و مه‌رگی هه‌تا هه‌تایی خۆتان خێراتر و نیزیکتر ده‌که‌نه‌وه‌! ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان ئه‌مڕۆ له‌ هه‌میشه‌ زیاتر تینوی ئازادیه‌ و وا داری ئازادی به‌ری گرتووه‌ و هه‌رگیز هه‌دا ناده‌ین!
به‌ڵام سه‌ره‌ڕای هه‌مو شتێکی دیکه‌، جێی ئاماژه‌یه‌ که‌ پاش ڕوخانی ئه‌م ڕژیمه‌ش، هه‌ر وه‌ک کاتی ڕوخانی ڕژیمی پێشو، گه‌لی کوردستان له‌ ڕۆژهه‌ڵات کۆمه‌ڵێک هه‌ڕه‌شه‌ی له‌سه‌ره‌ و ته‌هدید ئه‌کرێت، که‌ پێم باشه‌ لێره‌دا له‌ چه‌ند دانه‌یه‌کیان بدوێم!

هه‌ڕه‌شه‌ی، شه‌ڕی ناوخۆیی پاش ڕوخانی نیزام و هه‌ڵوێستی کورد!
هه‌ر وه‌ک پێشتریش باسم کردووه‌، کۆماری سپای پاسداران که‌ له‌م سی ساڵه‌دا له‌ ئاژاوه‌ نانه‌وه‌ و نا ئه‌من کردنی زۆربه‌ی وڵاتانی ده‌ور و به‌ری خۆیان و له‌ به‌شێکیش له‌ وڵاتانی جیهان ده‌ستێکی باڵایان هه‌بووه‌ و ئێستایش له‌ هه‌مو که‌س زیاتر ده‌زانن که‌ ده‌سه‌ڵاته‌که‌یان ڕو له‌ ته‌واو بوونه‌، پلانی به‌رگری و مقاومه‌تیان له‌ دوا ڕۆژی ڕوخانی نیزامه‌که‌یان له‌ ئێران داڕشتووه‌. دیاره‌ له‌ ناو سپای پاسداران دا کۆمه‌ڵێک "به‌ ناو مرۆڤی" ئه‌قیده‌تی و عوقده‌یی هه‌ن که‌ ئاماده‌ن له‌ پێناو باوه‌ڕه‌کانی خۆیاندا که‌ سی ساڵه‌ خه‌ڵکی بۆ ده‌کوژن و خه‌ڵکی بۆ سه‌رکوت ده‌که‌ن، له‌ داهاتوشدا هه‌ر وا به‌رده‌وام بمێنن و هه‌ر ئێستاکه‌ش سه‌دان تونێلی عه‌زیمی ژێرزه‌وینی و شاراوه‌یان بۆ دواڕۆژ دروست کردووه که‌ پڕن له‌ چه‌ک و جبه‌خانه‌ و پاره‌ و ماشین ئاڵات و پێداویستی دیکه که‌ ئه‌مه‌ خۆی پاش ڕوخانی ڕژیم، کۆمه‌ڵگا بۆ ماوه‌یه‌کی درێژ توشی شه‌ڕی ناوخۆیی ده‌کات. کۆمه‌ڵێک له‌و پاسدارانه‌ ئه‌و قاتڵانه‌ی ناو زیندانه‌کان و ئه‌و بازجووانه‌ن که‌ هێنده‌یان مرۆڤ کوشتووه، هه‌مو له‌ باری نه‌فسییه‌وه‌ نه‌خۆشن یا توشی سادیسمی مرۆڤ کوشتن بوون. کۆمه‌ڵێکیان هێنده‌ پاره‌یان زۆره‌ که‌ باندگه‌لی مافییایی و چه‌کداری پێ دروست ده‌که‌ن که‌ له‌ داهاتودا کۆمه‌ڵگا توشی قه‌یرانێکی بێ وێنه‌ ده‌که‌ن، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی که‌ سپای پاسداران خۆی مافییایه‌کی عه‌زیمه‌ و له‌ داهاتوشدا هه‌ر ده‌مێنێت.
له‌مبواره‌دا هه‌ڵوێستی ئێمه‌ی کورد ئه‌بێت چی بێت؟ گه‌لی کوردستان بۆ به‌رگری له‌و گێژاوه‌ که‌ له‌ دواڕۆژدا یه‌خه‌ی هه‌مو ئێران ده‌گرێته‌وه‌ ئاڵترناتیڤ و ڕێگای ده‌ربازبوونی زۆری نیه‌ و ڕێگاکانی مه‌حدودن، یه‌ک له‌و ڕێگایانه‌ ئیعلامی سه‌ربه‌خۆیی سیاسی له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان و جیابوونه‌وه‌ی سیاسی و جوگڕافییایی له‌ ئێرانه‌. به‌م شێوه‌یه‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان ئه‌بێته‌ خاوه‌نی سنوری جوگڕافییایی خۆی و ده‌توانێت هه‌ر جۆره‌ جم و جوڵێکی سه‌ربازی له‌ سه‌ر سنوره‌کان بۆ ناو کوردستان کۆنتڕۆڵ بکات. پاش سنوره‌کان ئه‌منییه‌تی ناوخۆیی و ناو شاره‌کان پێویست ده‌بن و ئه‌ویش چاکترین ڕێگا که‌ڵک وه‌رگرتن له‌ خه‌ڵکه‌. دیاره‌ خه‌ڵک ناتوانن به‌ گشتی ببن به‌ پۆلیس، به‌ڵام کاتێک حکومه‌تێک هه‌مو هه‌وڵه‌کانی بۆ ئاسایش و ئه‌منییه‌تی هاووڵاتییانی بێت و ئازادی هه‌بێت و ڕفاه‌ هه‌بێت و ڕێزی خواسته‌ سێنفییه‌کانی خه‌ڵک بگیردرێت، ئه‌وه‌ وه‌ها کۆمه‌ڵگایه‌کیش هه‌ر هه‌مویان به‌ ئیختیاری خۆیان بۆ ڕاگرتنی ئه‌و ئه‌منییه‌ته‌، هاوکاری حکومه‌ت ده‌که‌ن و هه‌ر جۆره‌ جم و جوڵێکی مه‌شکوک به‌ حکومه‌ت ڕائه‌گه‌یه‌نن. ئا له‌م حاڵه‌ته‌دا و ئا به‌م شێوه‌یه‌ گه‌لی کوردستان ده‌توانن خۆیان له‌ شه‌ڕی ناوخۆیی و به‌ڵای تێرۆریزمی سپای پاسداران پاش ڕوخانی کۆماری ئیسلامی بپارێزن. بێجگه‌ له‌مه‌، گه‌لی کورد ئه‌بێت چه‌ندین ساڵی دیکه‌ شه‌ڕی ناوخۆیی بکات و کوردستان ده‌بێته‌ لوبنان و له‌ داهاتوشدا هه‌رگیز ڕه‌نگی ئاشتی و ئاسایش به‌ خۆیه‌وه‌ نابینێت و پاش ماوه‌یه‌ک گه‌لی کوردستانیش هیلاک و ماندوو ده‌بن و ئاواتی ڕۆژانی جه‌هه‌نده‌میی پێش ڕوخانی کۆماری ئیسلامی ده‌خۆنه‌وه‌!! هه‌ر بۆیه‌ زۆر گرنگه‌ که‌ کورد که‌ خاوه‌نی زیاتر له‌ شه‌ست ساڵ حیزبایه‌تی و ڕێکخراوه‌ییه‌ له‌ ناوچه‌که‌دا، خۆیان لێک نیزیکتر بخه‌نه‌وه‌ و هه‌ر له ئێستاوه‌ به‌ کۆمه‌ڵه‌ ته‌وافوقاتێک بگه‌ن و خۆیان بۆ ئه‌و دواڕۆژه‌ تاریکه‌ ئاماده‌ بکه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی سبه‌ی ڕۆژ غافڵگیر نه‌بن و ده‌سته‌ وه‌ستان نه‌مێنن! ئه‌مه‌ یه‌کێک له‌ گرنگترین کاره‌کانه‌ که‌ ده‌بێت ئێستا بکرێت، ئه‌گه‌ر نا به‌ دڵنییاییه‌وه‌ سبه‌ی ڕۆژ زۆر دره‌نگ ئه‌بێت!!

هه‌ڕه‌شه‌ی، به‌ڵێن و وه‌عده‌کانی ئۆپۆزیسیۆن شۆڤینیزم له‌ ئێستاوه‌ بۆ فریوی کورد و خه‌ونی کورسی ده‌سه‌ڵات له‌ تاران!
خاڵێکی دیکه‌ی که‌ گرنگه‌ له‌ سه‌ری بدوێم ئه‌و به‌ڵێن و وه‌عده‌ و وه‌عیدانه‌یه‌ که‌ کۆمه‌ڵێک پان فارس و پان ئێرانیست به‌ به‌شێک له‌ حیزبه‌ کوردستانیه‌کانی ئه‌ده‌ن که‌ گوایا له‌ سبه‌ی ڕۆژی پاش ڕوخانی کۆماری ئیسلامی، کورده‌کانیش له‌ حکومه‌تدا به‌شداری ده‌درێن! ئه‌مه‌ ڕێک وه‌ک ئه‌و به‌ڵێنانه‌ وایه‌ که‌ ئیسلامیه‌کان له‌ کاتی ڕوخانی ڕژیمی پان فارسی په‌هله‌وی پێشودا به‌ کوردیان ئه‌دا وکوردیش له‌ ڕوخانی ڕژیمی پێشودا له‌ سه‌فی پێشه‌وه‌ی به‌رخۆداندا بو. به‌ڵام هه‌ر که‌ شۆڕش به‌ ئاکام گه‌یشت، ڕژیمی تازه‌ به‌ ده‌سه‌ڵات گه‌یشتووی ئیسلامی هه‌ر وه‌ک ئه‌وه‌ی که‌ نه‌ بای دیبێت و نه‌ بۆران، پشتی له‌ هه‌مو به‌ڵێنه‌کانی خۆی کرد و به‌ ناوی ئومه‌تی یه‌کگرتوی ئیسلامی، ده‌خاڵه‌ت له‌ سیاسه‌تدا پێشکه‌ش، ته‌نانه‌ت که‌مترین مافه‌کانی گه‌لی کوردیشیان وه‌ک ئێرانییه‌ک نه‌دا و بگره‌ وه‌ک له‌ سه‌ره‌تای ئه‌م وتاره‌شدا ئاماژه‌م پێکردووه‌،به‌شی کورد بوو به‌ سه‌رکوتێکی وه‌ها خوێناوی، که‌ تا ئێستاش بێ پسانه‌وه‌ و بێڕه‌حمانه‌ درێژه‌ی هه‌یه‌. کوردستان تاقه‌ مه‌ڵبه‌ندێکه‌ له‌ هه‌مو ئێران که‌ تا ئێستاش ئیعدامی سیاسی تێدا ئه‌کرێت و نمونه‌که‌ی چه‌ند ڕۆژ پێش ئێستایه‌ که‌ ئیحسان ئێعدام کرا و هه‌ر ئێستاکه‌ش ده‌یان که‌س ماتڵی حوکمی ناعادیلانه‌ و نامرۆڤانه‌ی سێداره‌ن. نمونه‌ی وه‌عده‌ و به‌ڵێندان به‌ کورد له‌ لایه‌ن پان فارسیزمه‌وه‌ زۆر و بۆرن، به‌ڵام یا کورد که‌م حافیزه‌ن، یا خۆشخه‌یاڵ و خۆشباوه‌ڕن و یا ئه‌وه‌ی که به‌ ڕاستی نازانن که‌ سیاسه‌ت له‌ لای فارس به‌ مانای کڵاو سه‌ر خستنه‌ و هیچی دیکه‌! بۆ وه‌بیر هێنانه‌وه‌، کاتێک کۆماری کوردستان له‌ ڕێبه‌ندانی 1946 سه‌ری گرت، حکومه‌تی فاشیستی ڕه‌زا خان که‌ زانی به‌ هه‌ڕه‌شه‌ و گوڕه‌شه‌ و شه‌ڕ ناتوانێت چۆک به‌ کورداندا بێنێت، که‌وته‌ فێڵ و دانی وه‌عده‌ و وه‌عید و هێنده‌ به‌ڵێن و وه‌عده‌ی دا، که‌ پێشه‌وا ڕازی بوو بکه‌وێته‌ وتووێژ له‌ گه‌ڵ حکومه‌تی ناوه‌ندی، بۆ پشتڕاست کردنه‌وه‌ی ئه‌م وته‌یه‌ی سه‌ره‌وه‌ وه‌سییه‌تنامه‌که‌ی پێشه‌وای نه‌مر قازی محه‌مه‌د زۆر گوویا و ڕۆشنه‌.
من نووسه‌ری ئه‌م وتاره‌ باره‌ها وتوومه‌ که‌ له دژی هیچ گه‌ل و قه‌ومێک نیم و ڕێز بۆ هه‌مو گه‌لێک داده‌نێم و ئه‌وانه‌ی من له‌ نیزیکه‌وه‌ ده‌ناسن، ده‌توانن له‌مباره‌وه‌ قه‌زاوه‌ت بکه‌ن و ئه‌م وته‌یه‌ی من پشتڕاست بکه‌نه‌وه‌، بۆیه‌ من باوه‌ڕم وایه‌ که‌ "سیاسه‌ت له‌ لای فارس به‌ مانای سیاسه‌ت نیه‌ به‌ڵکو ته‌نیا سیاسه‌ت ده‌که‌ن بۆ ئه‌وه‌ی کڵاو سه‌ر خه‌ڵکی دیکه‌ بنێن". چاو لێبکه‌ن که‌ حکومه‌تی ئێران هه‌ر ئێستاکه‌ له‌مه‌ڕ به‌رنامه‌ ناوه‌کییه‌کانی و له‌مه‌ڕ پێشێلکردنی مافه‌کانی مرۆڤ و له‌مه‌ڕ سه‌رکوتی گه‌لی کوردستان و له‌م ئه‌خیرانه‌شدا سه‌رکوتی جوڵانه‌وه‌ی گه‌شه‌ له‌ ئێران، به‌ گشتی چیها درۆ ده‌رخواردی خه‌ڵکی جیهان ده‌ده‌ن؟ ئه‌وان سیاسه‌ت ناکه‌ن، به‌ڵکو ته‌قییه‌ ده‌که‌ن!
هه‌ر که‌سێک وه‌سییه‌تنامه‌که‌ی نه‌مر پێشه‌وا قازی محه‌مه‌دی خوێندبێته‌وه‌، تێده‌گات که‌ ئه‌م قسه‌ی که‌ من ده‌یکه‌م ڕاسته‌. پێشه‌وا له‌ وه‌سییه‌تنامه‌که‌یدا که‌ له‌ ژوری قه‌ڕه‌نتینه‌ی چاوه‌ڕوانی سێداره‌ نوسیویه‌تی به‌ ڕاشکاوی و نه‌ترسانه‌ ده‌ڵێت، فریویان دام، هێنده‌یان وه‌عده‌ و به‌ڵێن پێدام، که‌ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش که‌ ده‌مزانی درۆم له‌ گه‌ڵ ده‌که‌ن، به‌ڵام به‌ ناچاری به‌ پێشوازی به‌ڵێنه‌کانیانه‌وه‌ چووم. ئه‌وجار پێشه‌وا بۆخۆی ته‌سلیم بوو، له‌ حاڵێکدا که‌ ئه‌یتوانی هه‌ر وه‌ک ئازه‌رییه‌کان و وه‌ک به‌ڕێز مه‌لا مسته‌فا بارزانی مه‌هاباد جێ بێڵێت، به‌ڵام پێشه‌وا ماوه‌ و ته‌نانه‌ت بۆخۆی به‌ پێی خۆی له‌ میاندوواو خۆی دا به‌ ده‌سته‌وه‌، به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ وه‌ک دیتمان که‌ ناجوانمێرانه‌ و به دور له‌ هه‌مو عوڕفێکی ئه‌خلاقی که‌ بۆ ئه‌سیر و دیلی شه‌ڕی داده‌نێن، له‌ سێداره‌یان دا، به‌ شه‌رتێک که‌ پێشه‌وا سه‌ربازێکی ساده‌ نه‌بو به‌ڵکو نوێنه‌ری گه‌لێکی چه‌ند میلیۆنی بوو. پێشه‌وا له‌ وه‌سییه‌تنامه‌که‌یدا ده‌ست ئه‌خاته‌ سه‌ر خاڵێکی ئێجگار گرنگ و ده‌ڵێت، "عه‌جه‌م هیچ به‌ڵێنێکیان نیه‌ و ده‌زانم پاش منیش که‌سانێک هه‌ن که‌ له‌ منیش زۆر زاناترن، به‌ڵام ئه‌وانیش هه‌ر فریوی فارسان ده‌خۆنه‌وه‌" ئه‌و تێبینییه‌ی پێشه‌وای نه‌مر زۆر به‌ ڕاست گه‌ڕا و فارسه‌کان دوکتۆر عه‌بدوالڕحمان قاسملووشیان پاش پێدانی وه‌عده‌ و به‌ڵێن، له‌ سه‌ر مێزی وتووێژ شه‌هید کرد و پاشان دوکتور شه‌ره‌فکه‌ندییان شه‌هید کرد. گه‌لی ئێمه‌ ده‌رس نه‌ له‌ له‌سێداره‌ درانی پێشه‌وا و لاوه‌ کورده‌کانمان وه‌رده‌گرن، نه‌ له‌ وه‌سییه‌تنامه‌که‌ی پێشه‌وا و نه‌ له‌ تێرۆره‌کانی کۆماری سپای پاسداران له‌ دژی ڕێبه‌رانی گه‌لی کورد. هه‌ر ئێستاکه‌ کۆمه‌ڵێک پان فارس و پان ئێرانی وه‌عده‌ به‌ کورده‌کان ئه‌ده‌ن که‌ له‌ پاش ڕوخانی کۆماری ئیسلامی، کورد له‌ حکومه‌تدا به‌شداری ئه‌ده‌ن و سیسته‌می فیدڕاڵی بۆ ئێران پێشنیاز ده‌که‌ن، ته‌نیا بۆ ئه‌وه‌ی چوارچێوه‌ی سنوره‌کانی ئێران بپارێزن و کورد له‌ گه‌یشتن به‌ ئاواته‌ له‌ مێژینه‌ و به‌ر حه‌قه‌که‌ی خۆی دور بخه‌نه‌وه‌، که‌ مافی بێ ئه‌م لاو و لای کورده‌ وه‌ک مرۆڤ و وه‌ک گه‌ل بۆخۆی ئیداره‌ی سیاسی خۆی به‌ ده‌سته‌وه‌ بگرێت، به‌ڵام لای ڕۆشنبیری فارس مافی مرۆڤی کرد مانایه‌کی نیه‌ و عه‌زه‌مه‌تی ئێرانی و فارسی بۆ ئه‌و له‌ بان هه‌مو شتێکه‌وه‌یه‌. بۆیه‌ من دڵنییام که‌ فیدڕالیزمیش‌ ته‌نیا وه‌عده‌ و به‌ڵێنه‌ و کورد جارێکی دیکه‌ش فریو ئه‌خواته‌وه‌، مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی که‌ پێش ڕودانی هه‌ر ڕوداوێک له‌ داهاتودا، حیزبه‌کان پشت به‌ یه‌کگرتنی خۆیان و گه‌له‌که‌یان ببه‌ستن و هیچ پێش مه‌رجێک ئیمزا نه‌که‌ن و پێشتر کورد هه‌مو ماڵی خۆی کۆ کردبێته‌وه‌ و قسه‌ی یه‌ک بخات و نوێنه‌ری هه‌مو گه‌لی کورد له‌ وتووێژه‌کاندا به‌شدار بێت و نه‌ک ئه‌وه‌ی هه‌ر حیزبه‌ی له‌ هه‌وایه‌ک بخوێنێت و هه‌ر حیزبه‌ی خه‌ونی کورسییه‌ک له‌ تاران ببینێت و به‌ هه‌وای خه‌ونه‌که‌یه‌وه‌، به‌ خه‌وتوویی بڕوات، تا ئه‌وه‌ی که‌ له‌ چاڵێک ئه‌که‌وێت، جا خه‌به‌ری بێته‌وه‌. چونکه‌ ئه‌وکاره‌ به‌ مانای خۆکوژییه‌ و دووباره‌ بوونه‌وه‌ی مێژوو و کڵاوسه‌رچونه‌وه‌ به‌ نرخ و به‌هایه‌کی زۆر گران بۆ گه‌له‌که‌مان ته‌واو ئه‌بێت و ئه‌وه‌ی خه‌ونی کورسی له‌ تاران ئه‌بینێت، با واز له‌ گه‌لی کورد بێنێت و بۆخۆی بڕوات له‌ تاران نیشته‌ جێ ببێت، ئه‌وه‌ باشتره‌ له‌وه‌ی که‌ گه‌لێک به‌ هۆی خۆیه‌وه‌ له‌ چاڵ بخات!!
به‌و هیوایه‌ی هیچکه‌س له‌ وته‌کانم دڵگران نه‌بێت، به‌ڵکو هه‌ر که‌سێک وته‌کانم به هه‌ڵه‌ ده‌زانێت له‌ گه‌ڵم بکه‌وێته‌ مه‌ناقه‌شه‌ با له‌ سه‌ریان بدووێین، بێشک سه‌رکه‌وتن ته‌نیا بۆ ئه‌و گه‌له‌یه‌ که‌ له‌ سه‌ر که‌م و کوڕیی و ڕه‌خنه‌کان ئه‌دوێن و خۆیان و هێزه‌کانیان یه‌ک ئه‌خه‌ن. یه‌کگرتن و یه‌کده‌نگی و یه‌ک به‌ڵێنی و یه‌ک دروشمی تاقه‌ ڕه‌مزی سه‌رکه‌وتنه‌!


23ی خه‌زه‌ڵوه‌ری 2709

۱۳۸۸ آبان ۲۰, چهارشنبه

بۆ ئیحسان!



Ayub Rahmani
rahmayub@yahoo.de


له‌ ئاست خۆڕاگری ئه‌م لاوه‌ کورده‌
داری سێداره‌ چۆکی ئه‌له‌رزی
ئه‌مجاره‌ مه‌رگ نه‌بو، بێته‌ ناو جه‌سته‌،
ئه‌وه‌ جه‌سته‌ بوو، چوو به‌ گژ مه‌رگا
ئه‌مجاره‌یان مه‌رگ ئه‌ترسا و
توانای وه‌رگرتنی ئه‌م سه‌روه‌ی نه‌بو
کێشی زه‌وی هێزی نه‌مابو
کات وه‌ستابو
ته‌ناف پچڕابو

دار ئه‌یوت نا
به‌رد ئه‌یوت نا
ته‌ناف ئه‌یوت نا
کێش ئه‌یوت نا
کات ئه‌یوت نا
مه‌رگ ئه‌یوت نا

مه‌لایه‌کی مێژوو پیسی
مه‌بده‌ء گڵاو
خۆی بوو به‌ مه‌رگ و بوو به‌ دار و بوو به‌ به‌رد و کێش و ته‌ناف و،
کوشتی!
ئا به‌م شێوه‌ هه‌ست و نه‌ستیی گه‌لێکی کوشت،
له‌ پڕژ و بڵاوی کوردستاندا،
جارێکیتر ئه‌م مه‌ڵبه‌نده‌ی شه‌ڕه‌ف سز کرد!!



20ی خه‌زه‌ڵوه‌ری 2709

وانه‌کانی دیواری به‌ڕلین و سنوره‌ ده‌ستکرده‌کانی کوردستان!


Ayub Rahmani
rahmayub@yahoo.de
له‌ کۆتاییه‌کانی شه‌ڕی یه‌که‌می جیهانیدا بوو که‌ له‌ حه‌ڤده‌ی ئۆکتۆبری 1917 شۆڕشی بڵشویکه‌کان به‌ ڕێبه‌رایه‌تی لێنین سه‌ر که‌وت و هه‌ر ئه‌مه‌ش یه‌کێک له‌ هۆکاره‌کان بوو که‌ شه‌ڕی یه‌که‌می به‌ قازانجی وه‌ڵاتانی یه‌کگرتوو (موته‌حیدین) شکانده‌وه‌، به‌ هۆی ئه‌وه‌ی حکومه‌تی کومونیستی نوێی تازه‌دامه‌زراو له‌ شۆڕه‌وی باوه‌ڕی به‌و شه‌ڕه‌ نه‌بو و لینینی تازه‌ به‌ ده‌سه‌ڵات گه‌یشتو شه‌ڕی یه‌که‌می به‌ شه‌ڕێکی دواکه‌وتوانه‌ی به‌ینی زلهێزه‌کان و به‌ سیاسه‌تی پاکتاوکردن و تاڵانکردنی وڵاتانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوینی ئه‌زانی و هێزه‌کانی خۆی که‌ ئه‌و کات تا کوردستان داکشابون کێشاوه‌ دواوه‌ و به‌م هۆیه‌ که‌لێنێکی گه‌وره‌ له‌ شه‌تڕه‌نجی زلهێزه‌کانی ده‌رگیری شه‌ڕ به‌ تایبه‌ت ئاڵمان و عوسمانی له‌ ناوچه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین و به‌ تایبه‌ت له‌ کوردستان پێک هات. ئه‌وه‌ بوو که‌ کۆتایی شه‌ڕ به‌ قه‌بوڵی شکستی عوسمانلیه‌کان له‌ تورکیه‌ و هاوپه‌یمانه‌که‌ی ئه‌ڵمان ڕاگه‌یه‌نرا و تورکیه‌ به‌ پێی په‌یمانی سێڤێر ناچار کرا زۆربه‌ی ناوچه‌ داگیرکردووه‌کان چۆڵ بکات و کوردستانیش و ئه‌رمه‌نیستانیش ببنه‌ دو وڵاتی سه‌ربه‌خۆ له‌ باری سیاسی و جوگرافیاییه‌وه‌. دیاره‌ به‌ پێی پلانه‌ نهێنیه‌که‌ی سایکز پیکۆ که‌ بریتانیا و فه‌ڕانسه‌ بۆ کۆنتڕۆڵی چاڵه‌ نه‌وتیه‌کانی ناوچه‌که‌ دایانڕشتبو، کوردستان به‌و حاڵه‌ش هه‌ر به‌ ته‌واوه‌تی سه‌ربه‌خۆ نه‌ده‌بو، به‌ڵکو جۆرێک له‌ کۆلۆنی ژێر موسته‌عمه‌ره‌ی بریتانیا ده‌بو. کاتێک من ئه‌مڕۆ ئاوڕێک له‌ مێژووی 86 ساڵی ڕابردوی خۆمان ده‌ده‌مه‌وه‌، ئه‌و ژێر موسته‌عمه‌ره‌ بوونه‌م پێ چاکتره‌ ئه‌گه‌ر ڕوی بدایه‌ و به‌ قازانجی ئێمه‌ ده‌بو و باشتر بوو له‌وه‌ی که‌ دواتر په‌یمانی لۆزان هاته‌ پێش و ده‌بووه‌ خراپ و خراپتر، که‌ کوردستان به‌ر خراپتره‌که‌ که‌وت. دوای لۆزان تورکه‌ که‌مالیسته‌کان له‌ خۆشباوه‌ڕی کورده‌کان، هه‌ر ئه‌و خۆشباوه‌ڕیه‌ی که‌ له‌ خوێنماندایه‌ و ئه‌مڕۆش حیزبه‌کانمان هه‌یانه‌، که‌ڵکیان وه‌رگرت و به‌ ناوی برایه‌تی تورک و کورد و عه‌ڕه‌ب و فارس و به‌ ناوی موسوڵمانه‌تی، کوردستان به‌ ته‌واوی پارچه‌ پارچه‌ کرا و تا به‌ ئه‌مڕۆکه‌ دیل و زه‌لیلی ده‌ستی داگیر که‌رانی خاکه‌که‌مانین!
ئه‌وه‌ لایه‌کی په‌یوه‌ندیداری ته‌وه‌ره‌که‌ بوو و لایه‌کی دیکه‌ ئه‌وه‌ بوو که‌ پاش ته‌واو بوونی شه‌ڕی یه‌که‌م و خۆ گرتنه‌وه‌ی شۆڕه‌وی جیهان به‌ شێوه‌یه‌کی ڕادیکاڵ دو جه‌مسه‌ری بووه‌وه و جیهان کرا به‌ بلۆکی سوسیالیستی ڕۆژهه‌ڵات و بلۆکی ده‌سمایه‌داری ڕۆژئاوا و له‌ هه‌مو ده‌وڵه‌تانی جیهانیش داوا کرا که‌ خۆیان یه‌ک لایه‌نه‌ بکه‌نه‌وه و به‌ فه‌رمی ڕای بگه‌یه‌نێن له‌ گه‌ڵ کامه‌‌ بلۆکن؟ ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی که‌ کۆمه‌ڵێک وڵات به‌ ئیراده‌ی خۆیان بونه‌ بلۆکی ئه‌ولا یا ئه‌م لا، به‌ڵام کۆمه‌ڵێک له‌ وڵاته‌کانیش به‌ بێ ئیراده‌ و خواستی خۆیان داگیر کران‌‌. ئه‌وجار ئه‌و دو جه‌مسه‌ره‌ هه‌ر کامه‌و بۆ ئیسپاتی حه‌قانیه‌تی خۆی و نادوروست بوونی لایه‌نی به‌رانبه‌ری که‌وتنه‌ ڕکه‌به‌رایه‌تیێه‌کی ته‌سلیحاتی و جاسوسی بێ وێنه‌ که‌ جیهان به‌ ته‌واوه‌تی نا ئه‌من کرا و له‌ هه‌ر دوک لا کۆمه‌ڵێک ڕێکخراوه‌ی مه‌ڕموزی جاسوسی و نیزامی به‌ بودجه‌گه‌لێکی سه‌رسوڕ هێنه‌ر دامه‌زران، که‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌و دیعایانه‌ی که‌ ده‌یانکرد، ئه‌وه‌ی بۆیان گرنگ نه‌بو مرۆڤ و مافه‌کانی بوو و له‌ پێناو به‌رژه‌وه‌ندی ئیدیۆلۆژی و بیر و باوه‌ڕی خۆیان حازر بوون ته‌مه‌دون و سیڤیل له‌ سه‌ر ئه‌رز بسڕنه‌وه‌.
ئاڵمان که‌ له‌ شه‌ڕی یه‌که‌مدا شکستێکی زۆر گه‌وره‌ی خواردبو و پاشه‌کشه‌ی تا ناو سنوره‌کانی خۆی پێکرابو، هێشتا ئاواتی ده‌ست به‌ سه‌را گرتنی چاڵه‌ نه‌وتیه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین له‌ بیر و باوه‌ڕی ده‌سه‌ڵاتدارانی ئه‌و وڵاته‌ نه‌سڕابووه‌وه‌! به‌ به‌ده‌سه‌ڵات گه‌یشتنی ئادۆڵف هیتڵه‌ڕ ئه‌و خه‌ون و ئاواته‌ نه‌ ته‌نیا هێنده‌ی تر گه‌شه‌ی سه‌ند، به‌ڵکو ئاڵمان که‌ ئێستا ببوه‌ وڵاتێکی گرنگی پیشه‌سازی له‌ ئوروپا، دیعایه‌ی به‌رته‌ری نه‌ژادی ژێڕمه‌ن و ئاریایی ده‌کرد و هیتڵه‌ڕ گه‌لی ئاڵمانی و نه‌ژادی ئاریایی به‌ باشترین و زیره‌کترین ڕه‌سه‌ن و ڕه‌گه‌زی مرۆڤی ده‌زانی و هه‌ر بۆیه‌ پێی وابو که‌ پێویسته‌ ڕه‌سه‌نی باشتری مرۆڤایه‌تی که‌ گۆیا خۆیانن، ده‌سه‌ڵاتداری جیهان به‌ ده‌سته‌وه‌ بگرن و وه‌ک ئیمپێڕاتۆڕانی کۆن و مێژوویی وه‌ک ئێمپڕاتۆرانی ماده‌کان و ڕۆمیه‌کان و یونانیه‌کان ببنه‌ تاقه‌ ده‌سه‌ڵاتی گرنگی جیهان. ئه‌وه‌ بوو که‌ هیتڵه‌ڕ پلانی شه‌ڕی له‌ دژی هه‌مو جیهان داڕشت و له‌ پۆڵۆنیای دراوسێیه‌وه‌ (له‌هێستان) ده‌ستی پێکرد و به‌م شێوه‌یه‌ شه‌ڕی دوهه‌می جیهانی ساز بوو و ئاڵمانیه‌کان که‌ قینی شکستی شه‌ڕی یه‌که‌میش ببوه‌ زوخاو و عوقده‌ له‌ ده‌رونیاندا، ورده‌ ورده‌ هه‌مو ئوروپایان داگیر کرد و ئه‌وه‌ی به‌رگری له‌ خۆی و وڵاته‌که‌ی ‌کرد، وڵاته‌که‌ی به‌ سه‌ردا خراپ و خاپور کرد و ئه‌وه‌ی به‌رگری نه‌کرد وه‌ک سویس، بوو به‌ به‌هه‌شتی ئارامش و شوێنی ئیسراحه‌تی نازیه‌کان و ئه‌نباری زێڕ و ده‌سمایه‌ی نازیه‌کان که‌ له‌و وڵاتانه‌ی که‌ داگیریان کردبون، به‌ تاڵانیان بردبوون!
هێزه‌کانی ئاڵمان که‌ ته‌نانه‌ت دو وڵاتی زلهێزی ئه‌و کاتی ئوروپا واته‌ فه‌ڕانسا و بریتانیای کۆنه‌ ئیستیعماریشیان داگیر یا نیوه‌ داگیر کردبو، ئیستا ئیتر به‌ شوێن گرنگترین ڕه‌قیبی خۆی واته‌ شۆڕه‌وی کومونیسته‌وه‌ بوو و هیتلێڕ وای دانابو که‌ شۆڕه‌ویش داگیر ده‌کات و ئیتر کاری جیهان یه‌کسه‌ره‌ ده‌کاته‌وه‌. شه‌ڕ که‌وته‌ شۆڕه‌وی و هێزی سووری کومونیست له‌ زۆر شوێن خۆی له به‌رانبه‌ر هێزی پڕ چه‌کی نازی نه‌گرت و ڕۆژ له‌ گه‌ڵ ڕۆژ شکستی شۆڕه‌وی نیزیکتر ده‌بووه‌وه‌، تا ئه‌وه‌ی که‌ زستانی سارد ده‌ستی پێکرد و زۆربه‌ی هێزه‌ سه‌ربازیه‌کانی ئاڵمان له‌ سه‌رما و له‌ برسیه‌تیدا ته‌له‌ف بوون و ئه‌مه‌ش بووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌ڕته‌شی سوور هه‌ندێک خۆی بگرێته‌وه‌ و له‌ لاوازتر بوونی ئاڵمانیه‌کان که‌ڵک وه‌ربگرێت و هێزه‌کانی فاشیزمی ئاڵمان له‌ وڵاته‌که‌ی بکاته‌ ده‌ره‌وه‌ و هێزی سوور به‌ ڕێبه‌رایه‌تی ستالینی دیکتاتۆڕ ناسراو به‌ مرۆڤی ئاسنین، به‌مه‌ش ڕازی نه‌بون و به‌ هاوکاری هاوپه‌یمانه‌کانیان ئاڵمانیه‌کانیان تا ئاڵمان ڕاو نا و هێزی سوور گه‌ییه‌ پێته‌ختی ئاڵمان واته‌ به‌ڕلین و هیتله‌ریش له‌ گه‌ڵ ماڵ و منداڵ و چه‌ند ده‌وڵه‌تمه‌ردێکی نیزیکی خۆی له‌ به‌ڕلین که‌وتنه‌ گه‌مارۆی هێزی سوور و هیتله‌ڕ یا ده‌بو ته‌سلیم بێت یا خۆی بکوژێت. ئه‌وه‌ بوو که‌ له‌ گه‌ڵ ژنه‌که‌ی ڕێگای دوهه‌میان هه‌ڵبژارد و ئه‌گه‌ر چی به‌ مه‌رگی ئه‌و فاشیزم شکستی خوارد، به‌ڵام بیر و باوه‌ڕی فاشیستی له‌ جیهان کۆتایی پێ نه‌هات و ئه‌و بیره‌ی هیتله‌ڕ تا به‌ ئه‌مڕۆش و ته‌نانه‌ت له‌ زۆر وڵاتی ئوروپایش هێشتا هه‌ر په‌یڕه‌وی ئه‌کرێت و ئوروپاییه‌کان هێشتا خۆیان به‌ مرۆڤی باشتر ده‌زانن!‌
که‌ باسی شه‌ڕی دوهه‌می جیهانی و شکستی ئاڵمان و هاوپه‌یمانه‌کانی دێته‌ پێش، ناتوانین باسی هێرۆشیما و ناکازاکی له‌ بیر بکه‌ین که‌ ئه‌مریکا که‌ ماوه‌یه‌ک بوو تێکه‌ڵ به‌ شه‌ڕه‌که‌ ببو و له‌ گه‌ڵ ژاپۆن، هاوپه‌یمانی ئاڵمان، له‌ شه‌ڕدا بوو و ژاپۆنیه‌کان تا حه‌دێکی زۆر پێشڕه‌وییان له‌ دژی ئه‌مریکا کردبو، ئه‌مریکاش که‌ ده‌ستی به‌ تێکنۆلۆژی بۆمبی ناوه‌کی گه‌ییبو، بۆ شکست پێ هێنانی ژاپۆن و ترساندنی ئه‌و وڵاته‌ و تاقی کردنه‌وه‌ی بۆمبه‌که‌یشی، دو شاری ژاپۆنی به‌ بۆمبی ناوه‌کی کوتا و سه‌دان هه‌زار مرۆڤی سیڤیل و بێ تاوان، منداڵ و پیر و لاوی کرده‌ قوربانی و ژاپۆن به‌مجۆره‌ شکستی قه‌بوڵ کرد، ئه‌گینا بۆمبی سێهه‌م و چواره‌میش به‌ ڕێگاوه‌ بوون!!

پاش شکستی ئاڵمان له‌ شه‌ڕی دوهه‌م، وڵاتی ئاڵمان وه‌ک گای قوربانی لێهات و هه‌ر دو جه‌مسه‌ری سوسیالیستی و ده‌سمایه‌داری له‌ سه‌ر داگیرکردنی ئه‌و ولاته‌، که‌ سه‌روه‌ت و سامانێکی عه‌زیمی ئابوریشی هه‌بو، که‌وتنه‌ مشت و مڕ، تا ئه‌وه‌ی که‌ به‌ ناچار ئاڵمان‌ کرا به‌ دو که‌رته‌وه‌ و دابه‌شکرا، به‌ڵام وه‌ک کوردستان دابه‌ش نه‌کرا که‌ بیخه‌نه‌ ژێر سه‌یته‌ره‌ی دو وڵاتی دیکه‌وه‌، به‌ڵکو کرا به‌ دو وڵاتی سه‌ربه‌خۆی سوسیالیستی و ده‌سمایه‌داری! شاری به‌ڕلینیش له‌ ناوه‌ڕاستدا کرا به‌ دو که‌رته‌وه‌ و ئه‌م ماڵ له‌و ماڵ و ئه‌م بنه‌ماڵه‌ له‌و بنه‌ماڵه‌ جیاکرانه‌وه‌ و له‌ هه‌ردوک لاوه‌ هاتوچۆ، ته‌نانه‌ت به‌ فه‌رمی و به‌ پاساپۆڕتیش قه‌ده‌غه‌ کرا. کار گه‌یی به‌ جێگایه‌ک که‌ خه‌ڵک له‌ هه‌ر دوک لاوه‌ بۆ دیتنی خزم و که‌س و کار ناچار ده‌بون به‌ شێوه‌ی قاچاخ هاتوچۆ بکه‌ن و هه‌ندێک جار خه‌ڵکانێکیش به فیشه‌کی مه‌رزبانه‌کان ده‌پێکران و ده‌کوژران یا بریندار و دواتر زیندانی ده‌کران. ئه‌وه‌ بوو که‌ ساڵی 1961حکومه‌تی کومونیستی به‌شی ڕۆژهه‌ڵاتی ئه‌و وڵاته‌ پلانی دروست کردن یا هه‌ڵچنینی دیوارێکی بتونی داڕشت و شاری به‌ڕلین ئه‌مجاره‌یان به‌ دیوار کرا به‌ دو که‌رته‌وه. خه‌ڵکی ئه‌و وڵاته‌ به‌لام هه‌ر هه‌دایان نه‌ده‌دا و به‌ هه‌لکه‌ندنی ژێر عه‌رز و لێدانی تونێل هاتوچۆیان ده‌کرد، به‌ڵام ئه‌مه‌ش هه‌ر کارێکی ئێجگار مه‌ترسیدار بوو. وڵاتی ئاڵمان کرا به‌ دو که‌رته‌وه‌ و به‌ دو حکومه‌ت، به‌ڵام گه‌لی ئاڵمان له‌ هه‌ر دوک لاوه‌ هه‌دایان نه‌ده‌دا و باوه‌ڕیان به‌و دو له‌ت بوونه‌ نه‌بو و پێیان وابو که‌ ئاڵمان و گه‌لی ئاڵمان یه‌ک وڵات و یه‌ک نه‌ته‌وه‌ن‌ و نابن به‌ دو. ‌
دیواری به‌ڕلین هه‌روا وه‌ک خۆی مابو، که‌ له‌ شۆڕه‌وی گورباچۆف هاته‌ سه‌ر ده‌سه‌ڵات و بوو به‌ ده‌بیر یه‌که‌می حیزبی کومونیستی ئه‌و وڵاته و سه‌رۆک کۆماری وڵاتیش‌. له‌ کاتی گورباچۆڤدا، شه‌ڕی سارد به‌ شوێنگه‌لێکی زۆر حه‌ساس و مه‌ترسیدار گه‌یبو. هه‌ر دو جه‌مسه‌ره‌ ئیدئۆلۆژیه‌کان و به‌ تایبه‌ت ئه‌مریکا، که‌ پێشتر لێنین ناوی ئیمپێڕیالیزمی لێنابو، و شۆڕه‌ویی یه‌کگرتوی فیدڕاڵ سوسیالیستی، هه‌ر دوکیان ساروخه‌ ناوه‌کیه‌کانیان له‌ ئاسمان و ئه‌رز و زه‌ریا به‌رانبه‌ر یه‌ک دابه‌ستبو و ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌ به‌س بوو که‌ یه‌ک له‌ سه‌رۆککۆماره‌کان مه‌ست بکات یا شێت ببێت و ده‌ستوری هێرش بۆ سه‌ر لایه‌نی به‌رانبه‌ر ده‌ر بکات، یا خۆ ئه‌فسه‌رێک له‌ ناو ژێرزه‌ریاییه‌کاندا هه‌ڵه‌یه‌ک بکات و ئیتر جیهان ده‌بو به‌ گۆڕه‌پانی شه‌ڕی ناوه‌کی و ڕه‌نگ بوو مرۆڤایه‌تی و سیڤیل له‌ سه‌ر ئه‌رز نه‌مێنێت! خۆشبه‌ختانه‌ هیچکه‌س له‌ هیچ لایه‌نێکیان شێت نه‌بون و هه‌ر دوک لا تۆزێک به‌ به‌رپرسیاره‌تیه‌وه‌ هه‌ڵس و که‌وتیان له‌ گه‌ڵ یه‌کتر و له‌ گه‌ڵ بابه‌ته‌که‌ ده‌کرد، به‌ جۆرێک که‌ کار نه‌گاته‌ ئه‌و جێگایه‌ی ده‌ست بۆ چه‌ک له‌ دژی یه‌ک به‌رن.
پاش ماوه‌یه‌کی که‌م له‌ ده‌سه‌ڵاتدارێتی گورباچۆڤ، که‌ باسی دێمۆکڕاتیزه‌ کردنی سوسیالیزمی به‌ به‌رنامه‌ی گڵاسنۆست و پڕۆسترۆیکا هێنا پێش، به‌و ئاکامه‌ گه‌یشت که‌ بلۆکی سوسیالیستی پێویستی به‌ گه‌شه‌یه‌ و ده‌بێت هه‌ندێک ڕێفۆڕمی ناوخۆیی له‌ شۆڕه‌وی بکرێت و هاوکات ڕه‌خنه‌شی له‌و سه‌نگه‌ر له‌ دژی یه‌کتر گرتنه‌ی ئه‌مریکا و شۆڕه‌وی گرت و به‌م شێوه‌ هه‌ندێک له‌ پێچ و مۆره‌کان شل بوونه‌وه و ئه‌مانه‌‌ بونه‌ سه‌ره‌تای ئاڵ و گۆڕگه‌لێکی ئێجگار ڕادیکاڵ، نه‌ک به‌ ته‌نیا له‌ شۆڕه‌وی و نه‌ک ته‌نیا له‌ بلۆکی سوسیالیستی، به‌ڵکو له‌ هه‌مو جیهان‌. پاشان وڵاتانی ئوروپای ڕۆژهه‌ڵاتیش زۆربه‌یان به‌ بێ کێشه‌ و چه‌ند وڵاتیش به‌ تۆزێک توند و تیژییه‌وه‌ وزایان له‌ بلۆکی سوسیالیستی هێنا و چه‌سپان به‌ بازاڕی ئازادی ده‌سمایه‌داری و کۆمه‌ڵێک وڵاتی دیکه‌ش سه‌ربه‌خۆیی خۆیان له‌ شۆڕه‌وی کۆن ڕاگه‌یاند و بوونه‌ وڵاتگه‌لی سه‌ربه‌خۆ. گه‌لی ئاڵمانیش له‌ هه‌ردوک لاوه‌، ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژئاوای ئه‌و وڵاته‌ به‌ عام خوازیاری یه‌کگرتنه‌وه‌ی وڵاته‌که‌یان بوون و بۆیه‌شه‌ ڕۆژانه‌ له‌ هه‌ر دوک لاوه‌ خه‌ڵک ئه‌ڕژانه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کان و به‌ تایبه‌ت له‌ به‌شی ڕۆژهه‌ڵات گه‌لی ئاڵمان داوای ئازادی ده‌کرد و ئه‌مه‌ به‌و مانایه‌ بوو که‌ له‌و به‌شه‌ی ئاڵمان ئازادی نه‌بو و له‌ باری ئابوریشه‌وه‌ زۆر له‌ دواوه‌ بوو. به‌شی ڕۆژئاواکه‌ی هه‌م وڵاتێکی ئازادتر بوو و هه‌میش له‌ بواری پیشه‌سازی و ئابوریه‌وه‌ زۆر پێشکه‌وتو بوو. پاڕله‌مانی به‌شی ڕۆژهه‌ڵاتی ئاڵمان زه‌ختی خه‌ڵکه‌که‌ی له‌ سه‌ر بوو و ئه‌وه‌ بوو که‌ بڕیاری دا که‌ قانونی هاتوچۆ بگۆڕێت و خه‌ڵک بتوانن به‌ پاسپۆڕت هاتوچۆ بکه‌ن و خزم و که‌س و کاریان ببینن. پاش ماوه‌یه‌ک هاتوچۆکان زیادیان کرد و کۆمه‌ڵێک ئاڵ و گۆڕی سیاسی و زه‌ختی گه‌لی ئاڵمانی له‌ هه‌ر دوک لاوه‌ بو به‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ له‌ 09.11.1989 دیواری به‌ڕلین به‌ ده‌ستی خه‌ڵک ڕوخێنرا و ئه‌مه‌ سه‌ره‌تای یه‌کگرتنه‌وه‌ی ئاڵمان بوو و ئه‌مڕۆ پاش بیست ساڵ ده‌بینین که‌ ئاڵمانه‌کان له‌و یه‌کگرتنه‌وه‌ نه‌ ته‌نیا زه‌ره‌ریان نه‌کردووه‌، به‌ڵکو وڵاته‌که‌یان ئه‌وه‌نده‌ی تر له‌ بوارگه‌لی جۆربه‌جۆره‌وه‌ گه‌شه‌ی کردووه‌ و بێشک ئه‌و وڵاته‌ هه‌ر وا درێژه‌ به‌ پێشکه‌وتنی خۆی له‌ هه‌مو بواره‌کاندا له‌ داهاتوشدا ئه‌دات. جێی ئاماژه‌یه‌ که‌ سه‌دری ئه‌عزامی ئاڵمان هه‌نۆکه‌ خانمی مێرکله‌ که‌ له‌ به‌شی ڕۆژهه‌ڵاتی ئاڵمانه‌وه‌ هاتووه‌ و ئه‌مه‌ به‌و مانایه‌یه‌ که‌ له‌ ئاڵمان نه‌ ته‌نیا هیچ جیاوازییه‌ک له‌ به‌ینی ڕۆژهه‌ڵاتی و ڕۆژئاواییه‌که‌ی نه‌ماوه‌ و هه‌مو به‌ یه‌ک ئه‌ندازه‌ مافیان هه‌یه‌، به‌ڵکو که‌سی یه‌که‌می وڵاته‌که‌ش خانمێکی ڕۆژهه‌ڵاتییه‌! هه‌روه‌ها ڕۆژهه‌ڵاتی ئاڵمان که‌ له‌ کاتی نیزامی کومونیستیدا (DDR) له‌ هه‌مو بواره‌کانی ئابوری و سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی و هتد له‌ دواوه‌ بوو، ئه‌مڕۆکه‌ له‌گه‌ڵ به‌شی ڕۆژئاواکه‌ی جیاوازییه‌کی ئه‌وتۆی نه‌ماوه‌ و ئه‌مڕۆ نیزامی حکومه‌تی ئه‌ووڵاته‌ بودجه‌که‌ی له‌ خزمه‌ت هه‌مو ئاڵماندایه‌ و بێشک ئه‌مه‌ش له‌ قازانجی هه‌مو خه‌ڵکی ئاڵماندایه‌.

کورد و سنوره‌ ده‌ستکرده‌کانی
وه‌ک ده‌زانین و له‌ سه‌ره‌وه‌ش باسم کرد شه‌ڕی یه‌که‌م و گه‌یشتنه‌ ده‌سه‌ڵاتی تورکه‌ لاوه‌کان به‌ ڕێبه‌رایه‌تی مسته‌فا که‌ماڵ، بوو به‌ هه‌وێنی دابه‌شکرانی کوردستان به‌ سه‌ر پێنج وڵاتدا، به‌ بێ ویست و خواستی گه‌لی کوردستان. په‌یمانی لۆزان له‌ 24.07.1923 دا واژۆ کرا و گه‌لی کوردستان و نیشتیمانی کورده‌کان به‌ که‌ڵه‌گایی کرا به‌ پێنج که‌رته‌وه‌. ئاڵمانه‌کان له‌ دو شه‌ڕی یه‌که‌م و دوهه‌می جیهانیدا به‌شدار بوون و له‌ هه‌ر دوک شه‌ڕه‌که‌دا زه‌ره‌ر و زیانێکی زۆریان به‌ مرۆڤایه‌تی گه‌یاند، به‌ڵام وڵاته‌که‌یان هێشتا داگیر نه‌کرا، به‌ڵکو کرا به‌ دو وڵاتی سه‌ربه‌خۆ و ته‌نیا دابه‌شکرا. گه‌لی کوردستان له‌ هیچ شه‌ڕێکدا ناوی نه‌بووه‌ و خاکی که‌سی داگیر نه‌کردووه‌ و زوڵمی له‌ که‌س نه‌کردووه‌، به‌م حاڵه‌ش زلهێزه‌کانی خاڵی له‌ باری ئه‌خلاقیه‌وه‌ و ته‌نیا بۆ پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی خۆیان، گه‌لی کوردستان و نیشتیمانی کوردیان دابه‌ش کرد. دیاره‌ له‌ جیهانێکدا که‌ هێشتا خوو و ڕه‌وشتی وه‌حشیگه‌ری و دڕندایه‌تی و داگیرکاری وڵاتان له‌ مێشکی مرۆڤایه‌تیدا ماوه‌، ئێمه‌ نابێت چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ بین که‌ زلهێزه‌کان و یا دراوسێکانی کوردستان، وڵاتمان داگیر و تاڵان نه‌که‌ن. که‌وابو کێشه‌که‌ له‌وێدا هه‌ر له‌ بنه‌ڕه‌ته‌وه‌یه‌، ئه‌مه‌ پێویستی به‌ کات و زه‌مانه‌ که‌ ئه‌و ئه‌قڵیه‌ته‌ی مرۆڤایه‌تی بگۆڕدرێت، به‌ڵام ئێستا کێشه‌که‌ ئێمه‌ خۆمانین. ئێمه‌ خۆمان که‌م نه‌ته‌وه‌یین و یا با بڵیین نه‌ته‌وه‌یی نین! ئێمه‌ له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا که‌ شۆڕش و خه‌بات ده‌که‌ین، به‌ڵام هێشتا دروشمگه‌لێکی ساکار و که‌م بایه‌خ ده‌ده‌ین. ئێمه‌ خۆمان هێشتا باوه‌ڕمان به‌ سه‌ربه‌خۆیی خۆمان نیه‌! ئێمه‌ هێشتا سنوره‌ ده‌ستکرده‌کان زیاتر به‌ فه‌رمی ده‌ناسین، تا یه‌ک نه‌ته‌وه‌ و یه‌ک ئاڵا و یه‌ک خه‌بات و یه‌ک وڵات! جار و بار به‌ دروشم ده‌یڵێین، به‌ڵام له‌ کرده‌و‌ه‌دا به‌ شوێن خودموختاریه‌وه‌ین، یا به‌ شوێن فیدڕاڵیه‌وه‌یه‌ن!!
نازانم ئایا چه‌ند کورد وه‌سیه‌تنامه‌که‌ی پێشه‌وا قازی محه‌مه‌دیان خوێندبێته‌وه‌، که‌ له‌ کاتێکدا له‌ به‌ندیخانه‌ چاوه‌ڕێی په‌تی سێداره‌ بوو و حوکمی سێداره‌ی درابو نووسیویه‌تی. پرسیارم له‌ گه‌لی کوردستان و سه‌رکرده‌ سیاسیه‌کانی حیزب و ڕێکخراوه‌کان ئه‌وه‌یه که‌ ئایا ئه‌و وه‌سیه‌تنامه‌یه‌یان خوێندۆته‌وه‌؟ پێشه‌وا قازی له‌ وه‌سییه‌تنامه‌که‌یدا به‌ چه‌ند قات دوپاتی ده‌کاته‌وه‌ که‌ ""سوێند و عه‌هد و به‌ڵێنی داگیرکه‌ران، ته‌نیا و ته‌نیا بۆ فریودانی کورده‌"" و ده‌نوسێت که‌ ""ده‌شزانم پاش مه‌رگی من، کورد هه‌ن که‌ له‌ منیش زاناترن، به‌ڵام بازه‌م فریو ده‌خۆنه‌وه""‌! پێشه‌وا ڕاستی ده‌کرد، کورد خۆ به‌ که‌م زان و خۆشباوه‌ڕن، و پاش پێشه‌واش کورد هه‌ر سه‌رکوت کرایه‌وه‌ و سه‌رکرده‌کانیشی هه‌ر کڵاویان سه‌رچووه‌وه‌. پێشه‌وا بنیاتی حیزبێکی سیاسی له‌ کوردستان دانا که‌ دوای خۆی دووباره‌ و سێ باره‌، ڕێبه‌رانی هه‌ر ئه‌و حیزبه‌ که‌وتنه‌ داوی وه‌عده‌ و به‌ڵێنه‌کانی داگیرکه‌رانی کوردستان و ناجوانمێرانه‌ و ""له‌ سه‌ر مێزی وتووێژ"" شه‌هید کران، ئیتر بزانه‌ داگیرکه‌ری عه‌جه‌م به‌ قه‌ولی پێشه‌وا چه‌نده‌ دڵ پڕ له‌ قینن؟! ئه‌مڕۆکه‌ش دوباره‌ ده‌بینین که‌ کۆمه‌ڵێک فارس به‌ڵێن به‌ کورد ده‌ده‌نه‌وه‌ که پاش ڕوخانی کۆماری ئیسلامی، کورده‌کان له‌ سیاسه‌تی ئێراندا به‌شداری ده‌ده‌ن، که‌ ئه‌مه‌ش به‌ڵێنی توخاڵییه‌ و هه‌مدیسان له‌ خۆشخه‌یاڵی و خۆشباوه‌ڕی سه‌رۆکی حیزبه‌کانه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت که‌ شوێن ئه‌و به‌ڵێنانه‌ ئه‌که‌ون و بێشک له‌ دواڕۆژدا وا ده‌رناچێت که‌ به‌ڵێنی ده‌ده‌ن. ڕه‌نگه‌ پێیان وابێت که‌ ئه‌مجاره‌ جیاوازه‌ و زلهێزه‌کان واته‌ ئه‌مریکا و ئوروپا له‌ پشت قه‌زیه‌که‌ن، به‌ڵام هێشتا ئه‌مه‌ش ته‌نیا به‌ڵێنه‌. ئه‌وجار ئێمه‌ بۆ ئه‌چه‌سپێین به‌ گه‌لی فارس و ئازه‌ریه‌وه‌، که‌ هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی فه‌رهه‌نگی و کولتوری و زمانی و ئایینی و هتدمان پێکه‌وه‌ نییه‌؟ ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌ی که‌ له‌ ئێران پێکه‌وه‌ ژیاوین، به‌سه‌ بۆ ئه‌و زیواجه‌ نامه‌یمونه‌؟

وانه‌کانی داڕوخانی دیواری به‌ڕلین به‌ ئێمه‌ی کورد ئه‌وه‌یه‌ که‌ گه‌لی کوردیش وه‌ک گه‌لی ئاڵمان یه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌. کورده‌کان ده‌توانن له‌ گه‌ڵ برا هاوخوێنیه‌کانی خۆیان یه‌کگرتوتر بن و وڵاتێکی به‌ هێزی کوردستان پێک بێنن، ئه‌مه‌ باشتره‌ تا ئه‌وه‌ی که‌ له‌ گه‌ڵ فارس و ئازه‌ری و عه‌ڕه‌ب و تورک(له‌ گه‌ڵ ڕێزم) هاووڵاتی و هاونیشتیمانی زۆره‌ملی بین. نه‌ فارس و نه‌ ئه‌وانیتر هه‌رگیز چاویان به‌ بوونی کورد هه‌ڵنایات. ته‌نانه‌ت پارێزه‌رانی مافی مرۆڤی فارس و تورک و ئه‌ڕه‌ب و ئازه‌ریش، که‌ ڕه‌گه‌ز و ڕه‌سه‌ن نابێت گرنگ بێت بۆیان، به‌ڵام هیچکامیان باس له‌ مافی مرۆڤی کورد ناکه‌ن، چ بگات به‌ سیاسه‌تمه‌داره‌کانیان، که‌ ده‌زانین سیاسه‌ت لای ئه‌وان ته‌نیا به‌ مانای فریودانه‌ و ئه‌وه‌ی بۆ ئه‌وان له‌ سه‌رو هه‌مو شتێکه‌وه‌یه‌، به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان و گه‌لی خۆیانه‌ و کوردیشیان به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ناوێت، ته‌نیا خاکه‌که‌یان ئه‌وێت و هیچیدیکه‌!! که‌واته‌ ئه‌وه‌ ئه‌رکی سه‌ر شانی من و ئه‌مسالی منه‌ که‌ جه‌خت بخه‌ینه‌ سه‌ر وه‌سیه‌تنامه‌که‌ی پێشه‌وا و هاوار بکه‌ین و به‌ هه‌موان ڕابگه‌یه‌نین که‌ ئه‌ی هاوار خۆشخه‌یاڵی تا که‌ی؟؟
وه‌رن با دروشمی سه‌ربه‌خۆیی نیشتیمانی به‌رز بکه‌ینه‌وه‌، ئه‌مه‌ ته‌نیا ڕێگای ئازادی و به‌خته‌وه‌ری گه‌لی کوردستانه‌ له‌ ده‌ست هه‌ر هه‌مو چه‌رمه‌سه‌ریه‌کانی ڕۆژگار. له‌ دوا ڕۆژی سه‌ربه‌خۆییدا ئه‌توانین پێکه‌وه‌ ده‌ست بده‌ینه‌ ده‌ستی یه‌ک و وڵاتێکی به‌ هێز و یه‌کگرتوو و پێشکه‌وتو له‌ هه‌مو بواره‌کاندا، دێمۆکڕاسی، پیشه‌سازی، ئابوری، ئازادیه‌ مه‌ده‌نیه‌کان، تاکه‌که‌سیه‌کان، ئازادی ئایینه‌کان و بێ ئایینی و هتد... دروست بکه‌ین. هه‌ر کوردێک به‌م شێوه‌ بیر بکاته‌وه‌ و ئه‌مه‌ش بکاته‌ چرای ڕێگای سیاسی خۆی، ئه‌وا بێشک له‌ داهاتویه‌کی کورتد، نه‌ک شوو به‌ فارس و عه‌ڕه‌ب و تورک و ئازه‌ری ناکه‌ین، به‌ڵکو له‌ گه‌ڵ هه‌مو خوشک و برا هاوخوێنیه‌کانی خۆمان ماڵه‌که‌ی خۆمان ئاوه‌دان ئه‌که‌ینه‌وه‌ و هه‌مو سنوره‌ ده‌ستکرده‌کانی ناو کوردستان وه‌ک دیواری به‌ڕڵین دێنینه‌ خواره‌وه‌ و ته‌مه‌نێکی درێژ له‌ خۆشی و ئاوه‌دانیدا پێکه‌وه‌ ئه‌ژین و هاوکات ڕێز له‌ درواسێکانیشمان ئه‌گرین و دواتر منداڵه‌کانمان و ڕه‌سه‌ن و ڕه‌گه‌زی داهاتومان ڕێز و حورمه‌تی تێکۆشانمان ئه‌گرن. ئه‌ی ئه‌گه‌ر وا نه‌که‌ین؟ بێشک ئه‌گه‌ر وا نه‌که‌ین ئه‌م ئه‌رکه‌ بۆ ئه‌وان جێ دێڵین و ته‌نیا خۆمان و گه‌له‌که‌مان له‌ ڕه‌وڕه‌وی ژیان وه‌دوا ئه‌خه‌ین و بێ لیاقه‌تی و نه‌توانینی خۆمان له‌ دروست کردنه‌وه‌ی وڵاته‌که‌مان به‌ هه‌موان نیشان ده‌ده‌ین و ده‌یسه‌لمێنین که‌ ناتوانین. مادامیش بیسه‌لمێنین که‌ ناتوانین، ده‌ با هه‌ر ژێر ده‌سته‌یی و کۆیلایه‌تی و خۆشخباوه‌ڕی پیرۆزمان بێت!!!
ئه‌شکرێت کوردستانی گه‌وره‌ ئه‌گه‌ر هه‌ر پێک نایات و دوژمنی زۆره‌، به‌ڵام کوردستانه‌کان خۆیان جیاجیا، به‌ڵام سه‌ربه‌خۆ بژین و ئه‌مه‌ش بێشک ڕێخۆشکه‌ر ده‌بێت بۆ هه‌نگاوه‌کانی داهاتو، که‌ ده‌کرێت قسه‌ی زۆر له‌ سه‌ر بکرێت.

20ی خه‌زه‌ڵوه‌ری 2709

۱۳۸۸ آبان ۱۲, سه‌شنبه

مێعماری ژین و سروشت‌! (کورته‌ چیرۆک)




Ayub Rahmani
rahmayub@yahoo.de


نێر و مێیه‌کی لاو و تازه‌ پێگه‌یشتووی شێر که‌ ماوه‌یه‌کی کورته‌ زه‌ماوه‌ندییان کردووه‌ له‌ شارستانی جه‌نگه‌ڵ ئه‌ژین. به‌ هۆی‌ قاره‌مانه‌تی نواندن له‌ کاتی ڕاو کردندا که‌ تێیدا نزیک چه‌ند هه‌نگاوی مردن بۆنه‌ته‌وه، به‌ڵام قاره‌مانانه‌ خۆیانیان ده‌رباز کردووه‌،‌ له‌ لایه‌ن گه‌وره‌ لێپرسراوی شێره‌کان که‌ وا ئێستا ئیتر پیر بووه‌ و ناتوانێت بۆخۆی ڕاو بکات، خه‌ڵات کراون. ئاخر هه‌مو جارێک که‌ ڕاویشیان ده‌کرد به‌چکه‌ ئاسکێکی ناسکیشیان ده‌دا به‌ گه‌وره‌ پیره‌ شێره‌، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌ویش ته‌مه‌نی هه‌ر وا به‌ ئاسانی به‌ره‌و کۆتایی نه‌چێت. ئه‌و‌یش هه‌م به‌ هۆی ئه‌م هه‌ستی پێزانین و لێپرسراوه‌یه‌تیه‌یانه‌وه‌ و هه‌روه‌ها به‌ هۆی توند و تیژی ڕاکردن و شێوه‌ ڕاوکردنی هه‌ر دو شیره‌ لاوه‌که‌ و خۆ ڕزگار کردن له‌ مردن له‌ کاتی ڕاودا، خه‌ڵاتی کردوون و زۆریش پێیاندا ئه‌نازێت. ئاخر هه‌ردووکیان به‌چکه‌ی خۆی و په‌روه‌رده‌ی خۆین که‌ وا زه‌ماوه‌ندییان کردووه‌ و ئێستا پێکه‌وه‌ ئه‌ژین. ئه‌مانیش بۆخۆیان بوونه‌ته‌ بنه‌ماڵه‌ و حه‌شیمه‌تییان زیادی کردووه‌ و زۆر نیه‌ که‌ به‌چکه‌کانیان هاتۆنه‌ته‌ دنیا و هێشتا سه‌ره‌تای بوون به‌ دایک و باوکیانه. هه‌ستی دایک بوون و باوک بوون مه‌ستی کردوون و به‌ ته‌واوه‌تی کاتی گرتوون و تێپه‌ڕینی کاتیان له‌ بیر چۆته‌وه‌ و هه‌تا زیاتریش نوقمی ژیانی خۆیان و بنه‌ماڵه‌که‌یان ده‌بنه‌وه‌، که‌متر له‌ بیری شێره‌ پیره‌دان و ئه‌مه‌ش کاری کردۆته‌ سه‌ر سیحه‌ت و ساخ و سه‌لامه‌تی شێره‌ پیره‌ و ته‌واو هیلاک بووه‌ و ناچاره‌ ڕۆژانه‌ برسیه‌تی بکێشێت و هێز و وزه‌ی که‌م بۆته‌وه‌، هه‌ر بۆیه‌ ئیتر خۆی داوه‌ته‌ ده‌ست قه‌زا و قه‌ده‌ر و کاته‌کان ئه‌ژمێرێت به‌ره‌و کۆتای ژیانی. وادیاره‌ پیره‌ شێر که‌ ئه‌زمونێکی زۆری له‌ سارد و گه‌رمی ژیان چێشتووه‌، واقعی ناسیوه‌ و په‌سه‌ندی کردووه‌ و ته‌سلیمیشی بووه‌، بۆیه‌ وا خۆی خستۆته‌ چنگ و باوه‌شی قه‌زا و قه‌ده‌ر. بۆخۆی ده‌زانێت که‌ جێگه‌ی ئه‌و پڕ کراوه‌ته‌وه‌ و ته‌کلیفی خۆی به‌ جێ هێناوه‌ و کاتی ماڵئاواییه‌تی. ته‌نیا پیویسته‌ که‌ شیره‌ لاوه‌کان له‌ کۆتایی کاته‌کانی ژیانی پیره‌ که‌ڵک وه‌ربگرن بۆ بیستنی ئه‌زمونه‌‌ نه‌وتراوه‌کانی. ئایا شێره‌ لاوه‌کان ئه‌م ته‌جروبانه‌ وه‌ر ده‌گرن یا هه‌ر وا نوقمی خێر و خۆشی بنه‌ماڵه‌ و له‌ مه‌ستی دایک و باوک بووندا نوقم ده‌بن و ئاگایان له‌ شێره‌ پیره‌ نامێنێت؟‌ غورورێکی بێ ئه‌ندازه‌ گه‌وره‌ سه‌رتاپایانی گرتووه‌ و هه‌ر له‌ ئێستاوه‌ خه‌ریکی دانانی پلان و به‌رنامه‌ن بۆ گه‌وره‌ کردن و پێ گه‌یاندنی به‌چکه‌کانیان و ده‌بێت هه‌ر وه‌ک خۆیان که‌ له‌ دایک و باوکیانه‌وه‌ فێری تاکتیکه‌کانی ڕاو و خۆ حه‌شاردان و خۆ پاراستن له‌ مه‌ترسیه‌کانی شارستانی جه‌نگه‌ڵ بوون، به‌چکه‌ تازه‌ پێگه‌یشتووه‌ کانیشیان گه‌وره‌ و ئاماده‌ بکه‌ن بۆ درێژه‌ی ژیان و مانه‌وه‌ و درێژه‌پێدانی ده‌وران ده‌وری دایره‌ و سیکلی به‌قا. پیره‌ شێر ئه‌مه‌ی دایمه‌ به‌ گوێیاندا ده‌وته‌وه‌ و تێی گه‌یاندبون که‌ تاقه‌ ڕازی نه‌پسانه‌وه‌ی ژیان و درێژه‌ی حه‌یاتی ئێمه‌ شێره‌کان، په‌روه‌رده‌ کردنی به‌چکه‌کانمانه‌ به‌ دڕندانه‌ترین شێوه‌، له‌ کاتێکدا که‌ پێکه‌وه‌ بوونمان له‌وپه‌ڕی خۆشه‌ویستیدایه‌ و پێکه‌وه‌ بوونمان کلیلی به‌ هێزبون و هاوپشتیمانه‌‌‌. ئه‌گه‌ر وا نه‌که‌ین ڕه‌گه‌زمان ته‌واو ده‌بێت و نامێنێن و بێشک به‌ کۆتایی ڕه‌گه‌زمان‌، ژیانی ئێمه‌ شێره‌کان بۆ هه‌میشه‌ به‌ مێژوو ده‌سپێردرێت. ڕۆڵه‌کانم هه‌مو ژیانێک به‌ نێر و مێیه‌ک ده‌ست پێ ده‌کات و ئه‌گه‌ر یه‌که‌مین نێر و مێیه‌کان به‌ ئه‌شق به‌ ژیان نه‌ژین و خۆشویستی نه‌که‌نه‌ کلیلی ژیان و ئه‌گه‌ر تازه‌ چاو به‌ ژیان پشکووتووه‌کان له‌ ژیاندا نه‌مێنن یا ژیانیان کورت بێت، ئه‌وا دروست بوونه‌وه‌ی‌ جارێکی دیکه‌ی شێر ئیتر مه‌حاڵه‌ و ورده‌ ورده‌ و بۆ هه‌میشه‌ به‌ ئه‌به‌دییه‌ت ئه‌سپێردرێین! ئه‌مانه‌ وته‌کانی پیره‌ شێرن که‌ دایمه‌ له‌ گوێیاندا ئه‌زرینگێته‌وه و بۆیه‌ ئه‌شقیان کردۆته‌ چرای ڕێگایان و خواردنی ئاژه‌ڵه‌کانی دیکه‌ سه‌رچاوه‌ی هێز و وزه‌ بۆ ئه‌م ئه‌شقه‌یه‌ و بۆ درێژه‌ی خۆشویستنه‌. کلیلی مانه‌وه‌ی خۆشه‌ویستیمان له‌ ڕێگای کوژانه‌وه‌ی چرای ژیانی ئه‌وانیتره‌وه‌یه‌، ئه‌مه‌ یاسای ژیان و مانه‌وه‌ له‌ ژیاندا له‌ شارستانی جه‌نگه‌ڵه‌ و نه‌ک ته‌نیا له‌وێ...! ‌
ئێستا به‌ره‌ به‌یانه‌ و بنه‌ماڵه‌ برسین و ئه‌‌بێ هه‌مدیسان بچنه‌وه‌ بۆ ڕاو. ڕاوی ئه‌مڕۆمان چی بێت؟ حه‌زتان له‌ چییه‌؟ یه‌ک له‌ به‌چکه‌کان حه‌زی له‌ ئاسکه‌، یه‌کی دی حه‌زی له‌ به‌رازه‌ و ئه‌ویتر جیاوازییان تیا ناکا و برسیه‌تی و هه‌رچی بێت به‌ زیاد بێت. هه‌تا فێنکه‌ و خۆر نه‌گه‌ییوه‌ته‌ ناوه‌ڕاستی ئاسمان ده‌بێت ڕاوه‌که‌یان بکه‌ن‌ و بیخۆن و ئه‌وجار بڕۆنه‌ ژێر داره‌که‌ی نیزیک خێوه‌ته‌که‌یان و له‌ سێبه‌ره‌که‌یدا نیوه‌ڕۆ خه‌وێک بکه‌ن. ئاخر هاوینه‌ و گه‌رمای نیوه‌ڕۆ له‌ مێشکیشا کار ده‌کات. ورده‌ ورده‌ شوێنی نیشته‌جێ به‌ جێ ئێڵن و ئه‌مجار خۆیان ئه‌گه‌ێننه‌ نزیک ئاسکه‌کان، چونکو بڕیاره‌ ئه‌مڕۆ ئاسک بخۆن. به‌ڵام ئاسکه‌کان که‌ تا ڕاوی پێشو دایمه‌ به‌ بیستنی هه‌واڵی هاتنی شێره‌کان یا دیتنیان له‌ نیزیک خۆیان، ئه‌ترسان و ڕایان ده‌کرد، ئه‌مجاره‌ هیچکام له‌ ئاسکه‌کان له‌ جێگای خۆیان نه‌بزوان! شێره‌کان هه‌ست به‌ ئاڵ و گۆڕێک ئه‌که‌ن! شته‌کان هه‌ندێک غه‌ریبن به‌ لایانه‌وه‌. هاتو و چووی ئاسکه‌کان گۆڕاوه‌. وه‌ک جاران که‌ ده‌ترسان و هه‌ر به‌ دیتنی شێره‌کان عه‌سه‌بی ده‌بون و له‌ ترسان و بێ ئاسۆ و بێ پلان و به‌رنامه‌ به‌م لاو لادا ڕایان ده‌کرد، ئه‌مجار زۆر هادیئ و ئارامن. ئه‌مڕۆ به‌ بیستنی هه‌واڵی هاتنیان و به‌ دیتنی شێره‌کان که‌ لێیان نیزیک بوونه‌ته‌وه‌ نه‌په‌شۆکاون، عه‌سه‌بی نین، له‌خۆڕا به‌م لاولادا ڕا ناکه‌ن، هاوکات‌ که‌وتونه‌ته‌ وته‌ وت و له‌ ناو خۆیاندا به‌ ئه‌سپایی قسه‌ دێنن و‌ ده‌به‌ن و سرته‌ سرتییانه‌. شێره‌کان ئه‌م حاڵه‌تانه‌ی ئاسکه‌کانیان به‌ لاوه‌‌ زۆر غه‌ریبه‌ و هیچ به‌ دڵیشیان نیه‌. هه‌ست به‌ بێ ڕێزی به‌ خۆیان ده‌که‌ن، هه‌ست ده‌که‌ن ئاسکه‌کان حورمه‌تیانیان ژێر پێ ناوه‌ و به‌ سوکی سه‌یریان ئه‌که‌ن و ڕێزیان لێ نه‌گرتوون. باوکی به‌چکه‌کان که‌ پێشینه‌یه‌کی قاره‌مانه‌تیشی بۆ خۆی تۆمار کردووه‌ به‌ ته‌واوی غوروری شکاوه‌ و نایه‌وێت هه‌ر وا به‌ ئاسانی له‌ ئاسکه‌کان خۆش بێت و له‌ به‌ر خۆیه‌وه‌ ورته‌ ورتیه‌تی و ده‌ڵی ئاخر ئه‌مه‌ سوکایه‌تی نیه‌، که‌ هیچ ئاسکێک ڕا ناکات؟ هیچ ئاسکێک ناترسێت و هاتنی ئێمه‌ به‌ لایانه‌وه‌ سوک و بێ بایه‌خه‌؟ له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌ ئه‌ی به‌چکه‌کانی چۆن فێری ڕاو بکات؟ ئه‌ی مه‌گه‌ر نابێ شێر فێری دڕنده‌یی ببێت؟ ئه‌ی چۆن لای به‌چکه‌کانی ئازایه‌تیه‌کانی خۆی بنوێنێت و بیره‌وه‌ریێکی باش و ئازایانه‌ له‌ خۆی بۆ به‌چکه‌کانی به‌ جێ بهێڵێت؟ ئه‌مانه‌ هه‌مو کێشه‌ن و به‌ لای هه‌ر دوک شێره‌ نێر و مێکه‌وه‌ ناپه‌سه‌ندن و ده‌بێت ده‌ست به‌ جێ حاڵه‌ته‌که‌ بگه‌ڕێننه‌وه‌ سه‌ر جاری جاران و حاڵه‌تی نۆڕماڵی هه‌میشه‌یی دروست بکرێته‌وه‌، ئه‌گینا ئه‌مه‌ مه‌ترسیه‌ بۆ سه‌ر مان و نه‌مانی نه‌سڵی شێره‌کان و ئه‌گه‌ر به‌چکه‌ شێره‌کان فێری ڕاو نه‌بن، دڕنده‌ خوو بار نه‌یه‌ن، سبه‌ی که‌ گه‌وره‌تر بوون و دایک و باوکیان مردن، چۆن ڕاو بکه‌ن و چلۆن زیندو بمێنن و چلۆن به‌چکه‌ دروست بکه‌ن و چلۆن یه‌کترینیان خۆش بوێت و چلۆن پاش گرتن و خنکادنی نێچیر و تێر لێ خواردنی، زمانی نه‌وازش به‌ سه‌ر و پێستی یه‌کتردا بێنن و ئه‌م خۆشه‌ویستیه‌ چلۆن دروست ده‌بێت؟!
پێشتر به‌ شێوه‌ی سونه‌تی و هه‌ر له‌ زۆر کۆنه‌وه‌ وا داندراوه‌ که‌ هه‌مو ئه‌و ئاژه‌ڵانه‌ی شارستانی جه‌نگه‌ڵ که‌ له‌ لیستی ژه‌مه‌ خواردنی شێره‌کاندان و ده‌بنه‌ نێچیر، دایمه‌ له‌ نیزیک نشینگه‌ی شێره‌کان هواڵنێرێکیان هه‌یه‌ بۆ ئاگادار بوون له‌ جم و جۆڵی نێچیرڤانه‌کان. به‌ تایبه‌ت که‌ کاتی ڕاو کردنیان دێت، ده‌بێت هه‌مو ئاگادار بن که‌ ئه‌م ژه‌مه،‌ شێره‌کان به‌ره‌و کام کۆمه‌ڵه‌ ئاژه‌ڵ وه‌ڕێ ده‌که‌ون، ئایا ئه‌م جاره‌ به‌ره‌و ئاسکه‌کان ده‌چن یا به‌ره‌و زێبڕاکان یا که‌ڵه‌ جه‌نگه‌ڵیه‌کان و هتد. و هه‌مو ئاژه‌ڵه‌کان له‌ ڕێگای هه‌واڵنێره‌که‌یانه‌وه‌ ئاگادار ده‌کرێن که‌ ئایا ئه‌مڕۆ نۆره‌ی ئه‌وانه‌ که‌ یه‌ک تا دو ئاژه‌ڵیان لێ بخورێت یا نۆڕه‌ی کۆمه‌ڵه‌ ئاژه‌ڵێکی دیکه‌یه‌؟ بڵاوبونه‌وه‌ی ترس له‌ نێو ئه‌و ئاژه‌ڵانه‌ی که‌ ئه‌م ژه‌مه‌ نۆره‌ خورانیانه‌ له‌م هه‌واڵه‌وه‌ ده‌ست پێ ده‌کات، واته‌ هه‌ر خۆی هه‌واڵه‌که که‌ ده‌ڵێت "ئه‌وا شێره‌کان هاتن"‌ به‌ شێوه‌ی غه‌ریزه‌ یانی ڕاکه‌ هاتن بتخۆن، ڕاکه‌ خۆت ڕزگار که‌ و هاوکات بشترسه‌. ئه‌م کۆمه‌ڵه‌ی ئه‌مڕۆ هێرشیان ده‌کرێته‌ سه‌ر ده‌بێت بۆ پاراستنی گیانی خۆیان بترسن و ڕابکه‌ن و ئیتر ئه‌گه‌ر ڕاو کۆتایی هات و یه‌ک دو دانه‌یان لێ گیرا، واته‌ ئه‌مڕۆ شانس ڕوی له‌ باقیه‌که‌یان کردووه‌ و ئه‌مڕۆ تا ڕاوی دواتر که‌ نۆره‌ی کۆمه‌ڵه‌که‌ی ئه‌مان دێته‌وه‌ زیندو ده‌مێنن و ئه‌مه‌ش جێگای خۆشی و شادیانه‌ و تا چه‌ند ڕۆژێک نۆره‌یان نایاته‌وه‌. به‌ڵام ئه‌مڕۆ هه‌واڵنێری ئاسکه‌کان له‌وێ له‌ پۆسته‌که‌ی خۆی نه‌بو. هه‌ر بۆیه‌ کاتێک که‌ شێره‌کان به‌ مه‌به‌ستی ڕاوی ئه‌مڕۆ به‌ره‌و کۆمه‌ڵی ئاسکه‌کان وه‌ڕێ که‌وتن، هه‌مو هه‌واڵنێریه‌کانی تر ده‌یانوت که‌ هه‌ر ئێستا چه‌ند دانه‌ له‌ ئاسکه‌کان ده‌بنه‌ ژه‌مه‌ خواردن، بۆ ئه‌وه‌ی ئاگایان له‌ هاتنی شێره‌کان نابێت و ئه‌مه‌ش به‌ هۆی بێ به‌رپرسیاره‌تی ئه‌و ئاسکه‌ هه‌واڵنێره‌ داده‌نێن که ئه‌مڕۆ نه‌هاتۆته‌ سه‌ر پۆسته‌که‌ی.‌ به‌ڵام که‌ حاڵه‌تی ئاسکه‌کانیان بینی که‌ ڕاناکه‌ن و ناترسن، چ شێره‌کان و چ ئاژه‌ڵه‌کانی دیکه‌ هه‌مو واق مابوون و پێیان سه‌یر بوو. هه‌ر بۆیه‌ هه‌مویان تامه‌زرۆ بوون بزانن چی ڕویداوه‌ که‌ ئاسکه‌کان ناترسن و ڕاناکه‌ن و شێره‌کان چلۆن له‌گه‌ڵ وه‌زعه‌که‌ هه‌ڵس و که‌وت ده‌که‌ن؟ خولاسه‌ ئه‌مڕۆ جه‌نگه‌ڵ حاڵه‌تی نائاساییه‌ و جه‌وێکی به‌ ته‌واو مانا سیاسی هاتۆته‌‌ ئارا که‌ هه‌مو ئاژه‌ڵه‌کانی به‌ خۆیه‌وه‌ خه‌ریک کردووه‌ و هه‌مو که‌وتوونه‌ته‌‌ قسه‌ و باس له‌مه‌ر ڕوداوی ئه‌مجاره‌. ورته‌ ورتی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ که‌ ئه‌م هه‌ڵس و که‌وته‌ نا سونه‌تیانه‌ی ئاسکه‌کان که‌ به‌ ئاشکرا سونه‌ته‌ جێ که‌وتووه‌کانی سروشت و شارستانی جه‌نگه‌ڵیان پێشێل کردووه‌ له‌ لایه‌ن کۆمه‌ڵه‌ ئاژه‌ڵه‌کانی دیکه‌وه‌ لۆمه‌ بکرێت! ئاسکه‌کان ئه‌مڕۆ به‌ ئاشکرا و بێ شه‌رمانه‌ یاسای بنه‌ڕه‌تی ژیان و ژینگه‌ی ئاژه‌ڵیان ژێر پێ ناوه‌ که‌ بۆ پاراستنی مافی ژیانی ئاژه‌ڵ له‌ سازمانی نێونه‌ته‌وه‌یی مافی ئاژه‌ڵان‌ له‌ بنکه‌ی سه‌ره‌کی ئه‌م سازمانه‌ له‌ ئامازۆنا نوسراوه‌‌ و هه‌موان واژۆیان کردووه‌! ئه‌و یاسایه‌‌ هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای ده‌سپێکردنی ژیان به‌ ناوی مانه‌وه‌ و ئیدامه‌ی ژینی ئاژه‌ڵ نوسراوه و له‌ سازمانی نێونه‌ته‌وه‌یی ئاژه‌ڵان له‌ ئاماۆن پارێزراوه‌‌! ڕه‌نگه‌ هه‌ر سبه‌ینێ هه‌ڵس وکه‌وتی ئه‌مڕۆی ئاسکه‌کان له‌ لایه‌ن چه‌ند کۆمه‌ڵه‌ ئاژه‌ڵی دیکه‌ی غه‌یره‌ ئاسکه‌وه‌ له‌ ئامازۆن مه‌حکوم بکرێت و له‌ ڕۆژانی داهاتوشدا هه‌یئه‌تێک له‌ ئامازۆنه‌وه‌ بگه‌نه‌ شارستانی جه‌نگه‌ڵ و لێکۆڵینه‌وه‌ی ته‌واو له‌ وه‌زعه‌که‌ بکه‌ن‌، مافی شێره‌کان به‌ ته‌واویی ژێر پێ نراوه‌!

پاش ئه‌م روداوه‌ شێره‌کان خێرا له‌ ده‌وری یه‌ک کۆ ده‌بنه‌وه‌ و بڕیار ده‌ده‌ن ئه‌مڕۆ ڕاو نه‌که‌ن و سبه‌ی عه‌ینی ئاکسیۆن دووپات بکه‌نه‌وه‌ و وه‌ک سونه‌تی جێکه‌وتووه‌، له‌ سه‌ره‌به‌یانیدا که‌ ڕۆژ هه‌ڵدێت،‌ ورده‌ ورده‌ له‌ خێوه‌ته‌که‌یان بێنه‌ ده‌ره‌وه‌ و خۆیان پیشان هه‌مو هه‌واڵنێره‌کان به‌ن و هه‌ر له‌ به‌رچاوی هه‌واڵنێره‌کانیشدا هه‌ندێک به‌ ده‌نگی به‌رز بگوڕێنن و به‌ نینۆکه‌ تیژه‌کانیان، ئه‌و داره‌ی که‌ له‌ نیزیکیانه و له‌ کاتی نیوه‌ی ڕۆژدا که‌ گه‌رما زیاد ده‌بێت،‌ له‌ سێبه‌ره‌که‌یدا ئیسراحه‌ت ده‌که‌ن، به‌ نینۆک هه‌ڵکۆڵن و هێزی خۆیان و توڕه‌یی و بێزاری خۆیان له‌ ئاسکه‌کان نیشان به‌ن و ئه‌وجار که‌ ترس به‌ ته‌واویی بڵاو بووه‌وه‌، هه‌مدیسان به‌ره‌و کۆمه‌ڵی ئاسکه‌کان به‌ڕێ بکه‌ون و که‌ ئاسکه‌کان که‌وتنه‌ ڕا کردن و ترسان، ئه‌مانیش له‌ به‌ر چاوی به‌چکه‌کانیان دو ئاسکی بچوک یا ئاسکێکی گه‌وره‌ بگرن. شه‌و به‌ برسیه‌تی تێپه‌ڕی و هه‌مدیسان ڕۆژێکی نوێ ده‌ستی پێکرده‌وه، شێره‌کان‌ ده‌بێت هه‌ستن و ئه‌وه‌ی دوێنێ ده‌بو بیکه‌ن، ئه‌مڕۆ ته‌واوی که‌ن و خۆیان له‌ ده‌ست ئه‌م قه‌یرانه‌ سیاسیه‌ نوێیه‌ ڕزگار بکه‌ن، با هێنده‌ش کێشه‌که‌ گه‌وره‌تر نه‌بێته‌وه‌. پێش ئه‌وه‌ی ڕێ بکه‌ون هه‌ر دو شێره‌ لاوه‌که‌ به‌ڵێنیان به‌ به‌چکه‌کانیان دا که‌ تۆڵه‌ی کرده‌وه‌ بێ شه‌رمانه‌که‌ی دوێنێی له‌ ئاسکه‌کان بکه‌نه‌وه‌ و ته‌نانه‌ت به‌ زیندوویی بیانخه‌نه‌ به‌ر دیانه‌ تیژ و بچکۆله‌کانی به‌چکه‌کان، با به‌ ئازاره‌وه‌ بخورێن و ئه‌مه‌ش له‌ تۆڵه‌ی دوێنێدا که‌ سوکایه‌تیان به‌ شێره‌کان کرد و غوروریانیان ژێر پێ نابون، ده‌که‌ن، ئه‌گینا له‌ ئه‌سڵدا شێره‌کان هێنده‌ دڵڕه‌ق نین که‌ به‌ زیندوویی ئاژه‌ڵی ژه‌مه‌ خواردنه‌که‌یان بخۆن، ئه‌وان ئه‌مڕۆ ئه‌م کاره‌ ته‌نیا بۆ تۆڵه‌ سه‌ندنه‌وه‌ و ئیعاده‌ی حه‌یسییه‌ت ده‌که‌ن و هیچ مه‌به‌ستێکی دیکه‌یان نیه‌! ئه‌وجار به‌ره‌و کۆمه‌ڵی ئاسکه‌کان وه‌ڕێ که‌وتن. هه‌مو ئاژه‌ڵه‌کانیتر ترسابوون و به‌ تایبه‌ت که‌ مانۆڕی هێز و په‌نجه‌ نیشاندانی شێره‌کانیان له‌ لای داره‌که‌ی نیزیک خێوه‌ته‌که‌یان بینیبوو و پێیان وابو که‌ ده‌نگی شێره‌کان نه‌ ته‌نیا گه‌ییوه‌ته‌ ئاسکه‌کان، به‌ڵکو تا ئه‌و په‌ڕی شارستانی جه‌نگه‌ڵ گه‌یووه‌ و هه‌مو ترساون و پێیان وایه‌ که‌ ئاسکه‌کانیش ئه‌مڕۆ له‌ هه‌مو زێده‌تر ترساون، چونکو ئه‌مڕۆ نۆره‌ نێچیریانه‌‌. له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌‌ هه‌واڵنێری ئاسکه‌کان ئه‌مڕۆش نه‌هاتبو و شێره‌کان به‌مه‌یان زانیبو و له‌ دڵی خۆیاندا هه‌ندێک نیگه‌ران بوون، به‌ڵام لای به‌چکه‌کانیان ئه‌مه‌یان ده‌شارده‌وه‌ با ئه‌وان پێی نه‌زانن، ئاخر ڕه‌نگه‌ ئه‌سه‌ر و جێدانه‌ری خراپ له‌ غیره‌ت و پێگه‌یاندنی به‌چکه‌کاندا دابنێت!
شێره‌کان خۆیان گه‌یاندۆته‌ ناوچه‌ی ناسکه‌کان و له‌ دو لاوه‌ دامه‌زراون و چاو ده‌گێڕن بزانن له‌ کوێوه‌ ده‌ست پێ بکه‌ن و کام ئاسک بگرن؟ نه‌ ته‌نیا هه‌واڵنێرانی ئاژه‌ڵه‌کان له‌ ناوچه‌ی ئاسکه‌کان بۆ کۆ کردنه‌وه‌ی هه‌واڵ کۆبونه‌ته‌وه‌ به‌ڵکو ئه‌مڕۆ زۆربه‌ی ئاژه‌ڵه‌کانی دیکه‌ که‌ هه‌واڵنێریش نین و ته‌نیا بۆ دیتنی وه‌زعه‌که‌، ئه‌مڕۆ هاتونه‌ته‌ ناوچه‌ی ئاسکه‌کان و ئه‌م ناوچه‌ ئه‌مڕۆ بۆته‌‌ سینه‌ما و هه‌مو هاتون بۆ‌ ته‌ماشا و هه‌ندێکیشیان بۆ شاهیدی و بۆ لێکۆڵینه‌وه‌ له‌ وه‌ز‌عه‌که‌ حازر بوون. ئاسکه‌کان به‌ڵام هیچ ئیهتیمامێک به‌ وه‌زعه‌که‌ ناده‌ن و هیچ خۆحازر کردنێک یا ترسانێک یا ڕاکردنێک ناکه‌ن و ئه‌وانیش ماتڵی جم و جۆڵی شێره‌کان ماونه‌ته‌وه‌. شێره‌کان چه‌ند جارێک به‌ ده‌نگێکی زۆر توڕه‌ و ترسناک ئه‌گوڕێنن، به‌ڵام ئاسکه‌کان دیسانه‌وه‌ بێ بایه‌خه‌ له‌ لایان و به‌ له‌وه‌ڕی خۆیانه‌وه‌ خه‌ریکن و هاوکات به‌ سرکه‌ش یه‌کتر له‌ جم و جۆڵی شێره‌کان ئاگادار ئه‌که‌نه‌وه‌ و ئه‌مه‌ خۆی ده‌ری ده‌خات که‌ ئه‌گه‌ر چی ئه‌وان وا ده‌ر ده‌که‌وێت که‌ به‌ بێ بایه‌خ ئه‌ڕواننه‌ وه‌زعه‌که‌، به‌ڵام وه‌زعه‌که‌ زۆریش به‌ لایانه‌وه‌ بێ بایه‌خ نیه‌ و ده‌ر ده‌که‌وێت که‌ به‌ شوێن مه‌به‌ستێکه‌وه‌ن و هه‌ر ئان و سات ئه‌م نوکته‌ شاراوه‌ بۆ هه‌موان ڕون ئه‌بێته‌وه‌ و هه‌مو تێده‌گه‌ن که‌ ئاسکه‌کان‌ پلانیان چیه‌؟! شێره‌کان که‌ ئیتر هه‌م زۆر برسییانه‌ و هه‌میش وه‌ڕێز هاتون له‌ وه‌زعه‌که‌، بڕیار ده‌ده‌ن که‌ گوێ به‌وه‌ نه‌ده‌ن که‌ ئاسکه‌کان لێیان ئه‌ترسن یا لێیان ناترسن و یه‌ک ئاسکی گه‌وره‌ له‌ به‌ر چاو ئه‌گرن و ورده‌ ورده‌ له‌ دو لاوه‌ لێی نیزیک ئه‌بنه‌وه‌. شێره‌کان ئاگایان له‌وه‌ نیه‌ که‌ به‌چکه‌کانیان که‌ به‌ ته‌نیا به‌ جێ هێشتووه‌ و هێشتا بچکۆله‌ن و ناتوانن پارێزگاری له‌ خۆیان بکه‌ن، ڕه‌نگه‌ بکه‌ونه‌ مه‌ترسی هێرشی ئاژه‌ڵی دیکه‌وه، ئاخر ڕوداوی له‌م چه‌شنه‌ هه‌رگیز لێیان ڕوی نه‌داوه‌‌ و له‌و ببه‌ته‌وه‌ بێ خه‌من. که‌ ته‌واو له‌ ئاسکه‌که‌ نیزیک بوونه‌ته‌وه‌ و له‌ به‌چکه‌کانیشیان دور که‌وتونه‌ته‌وه‌ و ده‌یانهه‌وێت هێرش بکه‌نه‌ سه‌ر تاقه‌ ئاسکه‌که، دو ئاسکی زۆر به‌ هێز و گه‌وره‌ و شاخدار که‌ پێشتر خۆیان حازر کردووه‌، هێرش ده‌که‌نه سه‌ر هه‌ر سێ به‌چکه‌ شێره‌کان و به‌چکه‌کانیش که‌ ئه‌ترسن و رائه‌که‌ن و ده‌نگیان ده‌ر دێت، به‌ تایبه‌ت که‌ یه‌کیان ئه‌که‌وێته‌ ژێر پێی یه‌ک له‌ ئاسکه‌کان، قاچێکی و دو په‌راسوی ئه‌شکێت، دایکی شێره‌کان که‌ ئاگادار ئه‌بێت ناچاره‌ شوێنی ڕاوه‌که‌ جێ بهێڵێت و فریا به‌چکه‌کانی که‌وێت که‌ وا یه‌کیان له‌ زه‌وی که‌وتووه‌ و ناتوانێت هه‌ستێته‌وه‌ و یه‌کیان دیار نیه‌ و یه‌کیشیان به‌ دو گوڕگ ده‌وریان داوه‌ و ده‌یانهه‌وێت ڕاوی که‌ن. هه‌ر چۆنێک بێت گورگه‌کان ڕاو ده‌نێت و بچکه‌که‌ی ڕزگار ئه‌کات، به‌ڵام که‌ ئه‌گ‌ڕێته‌وه‌ لای به‌چکه‌ برینداره‌که‌، ئه‌ویش چه‌ند که‌فتارێک ده‌وریان داوه‌ و وا خه‌ریکه‌ ئه‌نجن ئه‌نجنی ئه‌که‌ن و تازه‌ که‌س ناتوانێت فریای که‌وێت. دایکی به‌چکه‌کان به‌ برسیه‌تی ته‌نیا یه‌ک به‌چکه‌ی ڕزگار کردووه‌ و یه‌کی خورا و یه‌کی بێ سه‌ر و شوێنه‌ و له‌و لاوه‌ باوکی به‌چکه‌کان که‌ زۆر توڕه‌ بووه‌ و‌ ده‌یهه‌وێت به‌ ته‌نیا هێرش بکات، سێ ئاسکی گه‌وره‌ی شاخداری دیکه‌ لێی دێنه‌ پێش و هه‌رچی ده‌کات هیچ ڕاوێکێ بۆ ناکرێت و له‌ گه‌ڵ به‌ربه‌ره‌کانێی ئاسکه‌ گه‌وره‌کان ڕوبه‌ڕو ده‌بێته‌وه‌ و وا خه‌ریکه‌ بۆخۆیشی تیا بچێت و ئه‌مجاره‌یان خۆی ببێته‌ نێچیر و بریندار بکرێت و شێری برینداریش دواتر هه‌رگیز ڕاوی بۆ ناکرێت، بۆیه‌ پاش هه‌وڵێکی زۆر، واز له‌ ڕاوی ئاسک دێنێت و به‌ برسیه‌تی و بێ نێچیر به‌ره‌و عائیله‌که‌ی ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ و له‌وێش له‌گه‌ڵ تڕاژیدییه‌کی دیکه‌ به‌ره‌وڕو ئه‌بێته‌وه و دو به‌چکه‌ی تیاچون! شێره‌کان په‌شۆکاو و هیلاک و برسی ناوچه‌ی ئاسکه‌کان به‌ره‌و ڕوبارێک تۆزقاڵێک دورتر له‌ولاوه‌ جێ دێڵن، تا تۆزێک تینویه‌تی بشکێنن، که‌ گوێیان له‌ جریوه‌ جریوی هه‌ندێک باڵنده‌ ئه‌بێت و سه‌ر هه‌ڵدێنن وا داڵه‌ پیره‌که‌ی سه‌ر یه‌ک له‌ داره‌ به‌رزه‌کان به‌چکه‌ ونبووه‌که‌یانی هه‌ڵگرتووه‌ و بردویه‌تیه‌ سه‌ر هێلانه‌که‌ی و خه‌ریکه‌ ورده‌ ورده‌ و تیک به‌ تیکه‌ به‌ ده‌م جوجکه‌کانیه‌وه‌ ده‌کات، ئاخر ئێره‌ شارستانی جه‌نگه‌ڵه‌ و هه‌مو ده‌بێت بژین و خوا ڕزقی هه‌موان ده‌دات. شێره‌کان ئه‌مرۆش وه‌ک دوێنێ به‌ برسیه‌تی ئه‌گه‌ڕێنه‌وه‌ و بیریان ئه‌که‌وێته‌وه‌ که‌ بۆ حه‌لی ئه‌م کێشه‌یه‌ و یاخیبونی ئاسکه‌کان بڕۆن بۆ لای شێره‌ پیره‌ و ڕێگا چاره‌یه‌کی لێ بپرسن و وه‌زعه‌که‌ی بۆ شه‌رح که‌ن. که‌ ئه‌گه‌نه‌ لای شوێنی ژیانی پیره‌ شێر، ئه‌بینن که‌ ئه‌ویش ژیانی ته‌واو بووه‌ و وا کۆمه‌ڵێک ته‌یری لاشه‌ خۆر لێی کۆبونه‌ته‌وه‌ و لایه‌کییان خواردووه‌ و ئه‌م که‌لێن و هیوایه‌شیان نه‌ماوه‌ و په‌شیوان ئه‌بنه‌وه‌ که‌ بۆچی له‌م ئاخرانه‌دا له‌ بیری ئه‌م پیره‌دا نه‌مابون و تا زیندو بوو سه‌ردانیان نه‌کردبو و له‌ برسان ویستیان لاشه‌خۆره‌کان ده‌ر که‌ن و خۆیان بکه‌ونه‌ خواردنی باقی لاشه‌که‌، که‌ له‌ پڕ په‌شیوان ئه‌بنه‌وه‌ و هه‌ندێک له‌ نه‌سیحه‌ته‌کانی شێره‌ پیره‌یان وهبیر ئه‌که‌وێته‌وه‌ و هیوایه‌کی نوێ دێته‌وه‌ له‌شیانه‌وه‌ که‌ سبه‌ی ڕۆژ، ڕۆژێکی نوێ ده‌ست پێ ده‌کاته‌وه‌ و ده‌توانن سبه‌ینێ ڕاوێکی دیکه‌ ده‌ست پێ بکه‌ن و هه‌ر که‌ ڕاویان کرد، هه‌مو قه‌یرانه‌کانیشیان تا برسیه‌تییه‌کی دیکه‌ کۆتایی پێ دێت و له‌ شارستانی جه‌نگه‌ڵ له‌ گۆشت خۆره‌کاندا قه‌یران به‌ برسیه‌تیه‌وه‌ ده‌ست پی ده‌کات و هه‌ر کات برسیه‌تی نه‌بێت، قه‌یرانیش نیه، بۆیه‌ به‌ هیوای ده‌سپێکردنێکی نوێ ده‌ڕۆنه‌وه‌ خێوه‌ته‌که‌یان و شه‌وێکی خه‌مبار له‌ نه‌بونی دو به‌چکه‌که‌یاندا ده‌به‌نه‌ سه‌ر و هه‌رگیز ئه‌وه‌ش به‌ خه‌یاڵیان نایات که‌ ئه‌و نێچیرانه‌ی که‌ ده‌یانگرتن و ده‌یانخواردن، ئه‌وانیش لای که‌س و کاریان جێگایان دیاره‌ و‌ ئه‌مه‌ یاسای ژیان له‌ شارستانی جه‌نگه‌ڵه‌! نێچیرڤان به‌ ئه‌گه‌ر هیوایه‌تت درێژه‌ی ژیانه‌، ده‌نا خۆت ده‌بیته‌ نێچیر!!

مێعماریی سروشت و ژین کارێکی ئێجگار تاقه‌ت پڕوکێن و پڕ پێچ و پڵۆچه‌ و هاوکات پلانێکی ئێجگار حه‌ساس و دژواره‌ و به‌ تێڕامان و خوێندنه‌وه‌یه‌کی وردی ئه‌م مێعماریه‌، به‌م ئاکامه‌ ده‌گه‌ین که‌ ژیان له‌ سه‌ر بنه‌مایه‌کی ئێجگار بێ ڕه‌حم دامه‌زراوه‌! بۆیه‌ ئه‌ساسنامه‌ی بنه‌ڕه‌تی ژیان و ژینگه‌ پێویستی به‌ گه‌شه‌ و ئاڵ و گۆڕی بنه‌ڕه‌تییه‌ و پرسیار ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئایا ئه‌و ئاڵ و گۆڕه‌ له‌ تواناکاندا هه‌یه‌؟!!


11ی ڕه‌زبڕی 2709